Ευρετήριο  όρων για την Έκφραση-Έκθεση

Αληθές ονομάζεται το επιχείρημα του οποίου κάθε πρόταση-κρίση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Αλληλουχία: η οργάνωση των ιδεών με λογική ή φυσική σειρά και η σαφής διάκριση των τμημάτων (πρόλογος, κύριο μέρος, επίλογος) και των υποτμημάτων (νοηματικές ενότητες κυρίου μέρους) ενός κειμένου ή των μερών (θεματική περίοδος, λεπτομέρειες/σχόλια, κατακλείδα) μιας παραγράφου.

Άμεσος ονομάζεται ο συλλογισμός του οποίου το συμπέρασμα προκύπτει από μία μόνο πρόταση-κρίση.

Αναλογικός ονομάζεται ο συλλογισμός που αναχωρεί από μια ειδική διαπίστωση και καταλήγει σε μια, επίσης, ειδική διαπίστωση (από ειδικό σε ειδικό).

Ανάλυση θέματος: η μέθοδος(1) με την οποία ο συγγραφέας αναπτύσσει το πρόβλημα που τον απασχολεί.

Άρθρο: δημοσίευμα που περιέχει απόψεις και σχόλια γύρω από θέματα της επικαιρότητας.

Διάγραμμα: το σχέδιο ενός κειμένου ή μιας παραγράφου που περιέχει οργανωμένες τις κύριες ιδέες του μαζί με τις σημαντικότερες λεπτομέρειες τους (λεπτομερειακό διάγραμμα) ή χωρίς αυτές (γενικό διάγραμμα).

Διαζευκτικός ονομάζεται ο συλλογισμός που μία ή περισσότερες προκείμενες του είναι διαζευκτικές προτάσεις.

Διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις: λέξεις ή φράσεις(2) που χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση προτάσεων, περιόδων, παραγράφων, νοηματικών ενοτήτων.

Διατριβή: επιστημονικό κείμενο που χαρακτηρίζεται από τη λεπτομερή εξέταση του θέματος και υποβάλλεται προς κρίση για τη διεκδίκηση διδακτορικού τίτλου.

Δοκίμιο: ιδιαίτερο γραμματειακό είδος του πεζού λόγου που φέρει γνωρίσματα του επιστημονικού και του λογοτεχνικού λόγου και έχει μέση έκταση, ποικιλία θεμάτων (κοινωνικού ή θεωρητικού χαρακτήρα) και σκοπό την τέρψη, την πληροφόρηση, τη διδαχή, την πειθώ κτλ.

Δοκίμιο πειθούς: δοκιμιακό είδος που ως κύριο σκοπό έχει την πειθώ και χαρακτηρίζεται από την επιδίωξη της αντικειμενικής εξέτασης του θέματος, την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας, τη λογική οργάνωση των ιδεών κτλ.

Δοκίμιο στοχασμού: δοκιμιακό είδος που χαρακτηρίζεται απ' την ελεύθερη έκφραση των ιδεών, την υποκειμενική σκοπιά εξέτασης του θέματος, τη συχνή μεταφορική χρήση της γλώσσας, τη συνειρμική ανάπτυξη των ιδεών, την πρόθεση τέρψης κτλ.

Έγκυρο ονομάζεται το επιχείρημα του οποίου οι προκείμενες οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σ' ένα βέβαιο συμπέρασμα.

Έμμεσος ονομάζεται ο συλλογισμός του οποίου το συμπέρασμα προκύπτει από δύο ή περισσότερες προτάσεις-κρίσεις.

Ενότητα: η ύπαρξη σχέσεων στενής νοηματικής συγγένειας ανάμεσα στις κύριες και στις δευτερεύουσες ιδέες ενός κειμένου ή μιας παραγράφου, που εξασφαλίζεται με την αποφυγή των άσχετων προς το εξεταζόμενο θέμα ιδεών.

Επαγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που αναχωρεί από μια ειδική διαπίστωση και καταλήγει σ' ένα γενικό συμπέρασμα (από ειδικό σε γενικό).

Επιστημονικά είδη: μελέτη, πραγματεία, διατριβή, μονογραφία.

Επιφυλλίδα: δημοσίευμα μη ειδησεογραφικού περιεχομένου που αναφέρεται σε ζητήματα εγκυκλοπαιδικού, φιλολογικού ή λογοτεχνικού ενδιαφέροντος.

Επιχείρημα: το διατεταγμένο σύνολο προτάσεων-κρίσεων απ' τις οποίες συνάγεται ως αναγκαία λογική απόληξη ένα συμπέρασμα.

Κατευθυντήρια ιδέα (ή θέση του συγγραφέα) ονομάζεται η θέση που υιοθετεί ο συγγραφέας απέναντι στο θέμα που αναπτύσσει.

Κατηγορικός ονομάζεται ο συλλογισμός που οι προκείμενες του είναι κατηγορικές προτάσεις.

Λογοτεχνικά είδη: ποίηση (έμμετρος λόγος), διήγημα, μυθιστόρημα, νουβέλα, θεατρικό έργο (πεζός λόγος).

Μελέτη: επιστημονικό κείμενο που χαρακτηρίζεται από την αναλυτική εξέταση του θέματος.

Μέσα πειθούς: τα επιχειρήματα με τα οποία ο συγγραφέας επιβεβαιώνει τη βασική θέση του και τα τεκμήρια που προσκομίζει, για να αποδείξει την ορθότητα των επιχειρημάτων του.

Μονογραφία: επιστημονικό κείμενο που χαρακτηρίζεται από την εξαντλητική μελέτη ενός απόλυτα εξειδικευμένου θέματος.

Νοηματική σχέση: ο νοηματικός δεσμός(3) που διαπλέκεται ανάμεσα σε δύο περιόδους, παραγράφους ή νοηματικές ενότητες ενός κειμένου, βάσει του οποίου πετυχαίνεται η ομαλή σύνδεση και ανάπτυξη των νοημάτων.

Οργάνωση: η διάταξη των ιδεών ενός κειμένου, που γίνεται άλλοτε με λογικό και άλλοτε με συνειρμικό τρόπο.

Παραγωγικός ονομάζεται ο συλλογισμός που αναχωρεί από μια γενική και αφηρημένη αρχή (κοινά και αποδεδειγμένα ορθή), για να καταλήξει σ' ένα συγκεκριμένο και ειδικό συμπέρασμα (από γενικό σε    ειδικό).

Παραλογικός ονομάζεται ο συλλογισμός που μοιάζει εξωτερικά έγκυρος, αλλά στην πραγματικότητα παραβαίνει τους κανόνες του ορθού λόγου και γι' αυτό δεν έχει καμία αποδεικτική αξία.

Παραλογισμός: ο παραλογικός συλλογισμός του οποίου το λογικό σφάλμα οφείλεται σε λόγους άγνοιας ή πλάνης.

Πραγματεία: επιστημονικό κείμενο που χαρακτηρίζεται από τη μεθοδική και διεξοδική εξέταση του θέματος.

Προκείμενες: οι προτάσεις-κρίσεις ενός συλλογισμού απ' τις οποίες προκύπτει το συμπέρασμα.

Σόφισμα: ο παραλογικός συλλογισμός του οποίου το λογικό σφάλμα οφείλεται σε πρόθεση εξαπάτησης.

Συλλογισμός: η διανοητική πορεία συναγωγής ενός τεκμηριωμένου συμπεράσματος, που αποσκοπεί στη λογική απόδειξη μιας ιδέας.

Συνεκτικότητα: η στενή νοηματική συγγένεια των ιδεών και η σωστή διάταξη τους.

Συνοχή: η στενή σύνδεση δύο περιόδων, παραγράφων, νοηματικών ενοτήτων ενός κειμένου, που εξασφαλίζεται με την ύπαρξη σχέσεων νοηματικής συγγένειας ανάμεσα τους και υλοποιείται κυρίως με τη χρήση διαρθρωτικών λέξεων/φράσεων ή την επανάληψη σημαντικών λέξεων.

Τεκμήρια: τα αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την ορθότητα ενός επιχειρήματος. Ως τέτοια μπορούν να λειτουργήσουν τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών, τα στατιστικά στοιχεία, οι κοινά παραδεκτές αλήθειες, οι μαρτυρίες τρίτων, τα παραδείγματα, οι γνώμες των ειδικών (αυθεντίες) κτλ.

Τόνος: χαρακτηριστικό της ομιλίας που φανερώνει την ψυχική διάθεση του ομιλητή (χαρακτηρισμοί του τόνου γραφής: σοβαρός, στοχαστικός, εύθυμος, χιουμοριστικός, σατιρικός, διδακτικός, φιλοσοφικός κτλ.).

Τρόποι ή μέθοδοι πειθούς: οι τεχνικές(4) που χρησιμοποιεί ο πομπός του λόγου, για να πείσει το δέκτη για την ορθότητα των ιδεών του.

Τρόπος ή μέθοδος οργάνωσης (ή ανάπτυξης) της παραγράφου: η τεχνική(5) με την οποία αναπτύσσεται η θεματική ιδέα μιας παραγράφου και αποδεικνύεται η ορθό­τητα της.

Ύφος: ο ιδιαίτερος τρόπος χρήσης της γλώσσας από ένα άτομο (χαρακτηρισμοί ύφους: απλό, λιτό, πυκνό, κομψό, φυσικό, μεγαλόπρεπο, ξηρό, στομφώδες κτλ.).

Υποθετικός ονομάζεται ο συλλογισμός που μία ή δύο προκείμενες του είναι υποθε­τικές προτάσεις.

Χρονογράφημα: δημοσιογραφικό κείμενο που με εύθυμο τρόπο και λογοτεχνική χροιά σατιρίζει πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της επικαιρότητας.

1. Οι μέθοδοι ανάλυσης θέματος είναι οι εξής:

ορισμός (διασαφήνιση του νοήματος της εξεταζόμενης έννοιας και επισήμανση των βασικών γνωρισμάτων της),

διαίρεση (διαχωρισμός της έννοιας στα μέρη που την αποτελούν),

διευκρίνιση (χρήση παραδειγμάτων για την ανάπτυξη του θέματος),

σύγκριση και αντίθεση (επισήμανση των ομοιοτήτων ή των διαφορών του προβλήματος με άλλα)

αιτιολογική ανάλυση (εντοπισμός των αιτιών και των συνεπειών του εξεταζόμενου φαινομένου ή προβλήματος)

ανάλυση διαδικασίας (εξήγηση του τρόπου λειτουργίας ενός φαινομένου, μηχανισμού κτλ.).

2. Διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις είναι και οι ακόλουθες:

αιτιολόγηση: εξαιτίας, επειδή, γιατί, ένας ακόμη λόγος κτλ.

αντίθεση/εναντίωση: αλλά, όμως, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, αντίθετα, στον αντίποδα, πέρα απ' αυτά όμως, εντούτοις, παρ' όλα αυτά, δε συμβαίνει όμως το ίδιο, απεναντίας, ενώ, ακόμη κι αν, και όμως, μολονότι, παρ' όλο που, απ' τη μια - απ' την άλλη κτλ

αποτέλεσμα: γι' αυτό το λόγο, λοιπόν, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, αποτέλεσμα/απόρροια, απότοκο όλων αυτών κτλ.

γενίκευση: γενικά, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα κτλ.

διευκρίνιση: λόγου χάρη, για παράδειγμα κτλ.

διασάφηση: δηλαδή, αυτό σημαίνει, ειδικότερα, με άλλα λόγια, (πιο) συγκεκριμένα, υπ' αυτή την έννοια κτλ.

έμφαση: το σημαντικότερο απ' όλα, το κυριότερο, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, αξιοπρόσεχτο είναι πως, ιδιαίτερα σημαντικό είναι κτλ

επιβεβαίωση, συμφωνία, αποδοχή: ασφαλώς, βεβαίως, σίγουρα κτλ.

ομοιότητα-αναλογία: ομοίως, ανάλογα, το ίδιο ισχύει κτλ.

προσθήκη: ακόμη, επίσης, πρόσθετα, έπειτα, εκτός από αυτό κτλ.

συμπέρασμα: συμπερασματικά, λοιπόν, τελικά, επομένως, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας κτλ.

ταξινόμηση /διαίρεση: αφενός-αφετέρου, απ' τη μια-απ' την άλλη κτλ.

χρονική σχέση / σειρά: αρχικά, στη συνέχεια, πρώτα, ύστερα κτλ.

(Σημ.: Κάποιες απ' τις διαρθρωτικές αυτές λέξεις είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν, για να δηλωθεί μια διαφορετική νοηματική σχέση απ' αυτή στην οποία έχουν καταταχτεί παραπάνω).

3.  Οι κυριότεροι ανάμεσα σ' αυτούς τους νοηματικούς δεσμούς είναι οι εξής:

η αντίθεση/εναντίωση (το δεύτερο νόημα αντιτίθεται στο πρώτο ή στα προηγούμενα),

η αιτιολόγηση (το δεύτερο νόημα αιτιολογεί το πρώτο ή τα προηγούμενα),

το αποτέλεσμα (το δεύτερο νόημα περιέχει τα αποτελέσματα του πρώτου ή των προηγουμένων),

η γενίκευση (το δεύτερο νόημα επεκτείνει το περιεχόμενο του πρώτου ή των προηγούμενων),

η διευκρίνιση (το δεύτερο νόημα επεξηγεί και αναλύει το πρώτο ή τα προηγούμενα με τη χρήση πα­ραδειγμάτων)

η διασάφηση (περαιτέρω εξήγηση και ανάλυση του πρώτου νοήματος ή των προηγούμενων),

η έμφαση (το δεύτερο νόημα υπογραμμίζει τη σημασία του πρώτου ή υπογραμμίζεται η σημασία του δεύτερου νοήματος σε σχέση με το προηγούμενο),

η επιβεβαίωση/συμφωνία/αποδοχή (το δεύτερο νόημα επιβεβαιώνει την ορθότητα του πρώτου)

η ομοιότητα - αναλογία (το δεύτερο νόημα είναι ίδιο ή ανάλογο με το πρώτο),

η προσθήκη (το δεύτερο νόημα προσθέτει νέα στοιχεία στην ανάλυση του θέματος),

η ταξινόμηση /διαίρεση (τα δύο ή περισσότερα νοήματα οργανώνονται ταξινομημένα),

το συμπέρασμα (το δεύτερο νόημα περιέχει το συμπέρασμα που προκύπτει από το πρώτο ή τα προηγούμενα)

η χρονική σχέση /σειρά (τα δύο νοήματα προσεγγίζουν το φαινόμενο από διαφορετικό χρονικό επίπεδο).

4.  Τέτοιου είδους τεχνικές /τρόποι πειθούς είναι:

η επίκληση στη λογική του δέκτη,

η επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη,

η επίκληση στο ήθος του πομπού,

η επίκληση στο ήθος του δέκτη,

η επίθεση στο ήθος του αντιπάλου,

η επίκληση στην αυθεντία.

5.  Οι τεχνικές ανάπτυξης παραγράφου είναι:

η μέθοδος των παραδειγμάτων (επεξήγηση της θεματικής ιδέας με την προσκόμιση χαρακτηριστικών παραδειγμάτων)

η σύγκριση και η αντίθεση (επισήμανση των ομοιοτήτων ή των διαφορών που υπάρχουν ανάμεσα στη θεματική ιδέα και σε άλλες σχετικές ιδέες)

η αιτιολόγηση (παρουσίαση των λόγων που επιβεβαιώνουν την ορθότητα της θεματικής ιδέας)

ο ορισμός (διασαφήνιση του νοήματος της θεματικής ιδέας ή έννοιας)

η διαίρεση (διαχωρισμός της θεματικής ιδέας ή έννοιας στα μέρη που την αποτελούν)

τα αίτια και τ' αποτελέσματα (επισήμανση των αιτιών και των αποτελεσμάτων του εξεταζόμενου φαινομένου ή προβλήματος)

η αναλογία (παραλληλισμός δύο διαφορετικών εννοιών ή ανόμοιων φαινομένων)

ο συνδυασμός μεθόδων (χρήση δύο ή περισσότερων μεθόδων για την ανάπτυξη της παραγράφου)

κριτήριο αξιολόγησης (7) Έκθεση Γ΄Λυκείου_δογματισμός

ιδεοληψία και το δογματισμός

            Από τη φύση του ιδεοπλάστης και ιδεολάτρης ο άνθρωπος γίνεται από πνευματική αδράνεια και ηθική δειλία ιδεοληπτικός, αιχμάλωτος των ιδεών, δούλος των διανοητικών προϊόντων του. Τέτοιος είναι ο μισαλλόδοξος και ο δογματικός. Εκείνος, που με πείσμα και ακαμψία κλείνεται μέσα στις ιδέες του αρνούμενος και το παραμικρό άνοιγμα στους τοίχους της φυλακής του. Επειδή δεν θέλει να δει, δεν μπορεί πλέον να δει τίποτα πέρα από το στενό πνευματικό του ορίζοντα. Ας θυμηθούμε την περίφημη πλατωνική αλληγορία: τους δεσμώτες του σπηλαίου. Από τη μακρά εγκάθειρξή τους στη σκοτεινή φυλακή έχασαν όχι μόνο τη δύναμη της όρασης, αλλά και τη θέληση να βγουν στο φως και ν’ αντικρίσουν τα ίδια τα πράγματα. Είναι τόσο καλά βολεμένοι, ήσυχοι και μακάριοι στον ίσκιο των ειδώλων τους, ώστε εάν κανείς επιχειρήσει να τους τραβήξει έξω, διαμαρτύρονται, εξοργίζονται και είναι ικανοί να διαμελίσουν τον απερίσκεπτο ελευθερωτή τους...

            Τίποτα δεν ενοχλεί τον δογματικό όσο ο έλεγχος, η κριτική των άρθρων της πίστης του. Φοβάται μήπως αναγκαστεί να μετακινηθεί από τις θέσεις του και αμυνόμενος επιτίθεται εναντίον εκείνων που και διακριτικά ακόμη δοκιμάζουν να κλονίσουν την τυφλή βεβαιότητά του. Τους υποπτεύεται, αμφισβητεί τις καλές προθέσεις τους. δεν σκέπτεται καν να τους ακούσει. «Υπάρχουν» λέει «αρχές, κανόνες, έννοιες που βρίσκονται πέρα από κάθε αμφιβολία και είναι καθαρή μωρία να κατεβάζει κανείς από τα βάθρα τους αυτές τις σεβάσμιες ιδέες και να τις παραδίνει στον έλεγχο του τυχόντος». Αν έμενε με την αντίληψη αυτή ο άνθρωπος, δεν θα είχε απομακρυνθεί πολύ από τα άλλα δίποδα ζώα. Ευτυχώς για τον πολιτισμό μας αποφάσισε νωρίς ν’ απαρνηθεί τις πνευματικές ανέσεις του και να ριψοκινδυνέψει στο πέλαγος της ελεγχόμενης γνώσης. Η ιστορία της επιστήμης (στα πρώτα αποφασιστικά βήματά της την έλεγαν φυσιολογία και φιλοσοφία) είναι μια μακρά σειρά από τολμηρές πρωτοβουλίες για την απελευθέρωση του σκεπτόμενου ανθρώπου από την ιδεοληψία και το δογματισμό, με το επαναστατικό σύνθημα του «λόγον διδόναι». Παρά την ανευλάβεια που κατηγορείται ότι δείχνει απέναντι στον παραδοσιακό κώδικα των «αναμφισβήτητων αληθειών», ο επιστήμονας απαιτεί από κάθε ιδέα, οποιαδήποτε κι αν έχει σημαία, να δεχτεί τον έλεγχο και να επιδείξει τους τίτλους της.

Ε. Π. Παπανούτσος

Θέματα:
(του φιλολόγου Δ. Ζαχαρίου)

1.  Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περίληψή του σε 80-100 λέξεις. (μονάδες 25)

2.  Τι εννοεί ο συγγραφέας με τη φράση που υπογραμμίζεται στο κείμενο: «Αν έμενε με την αντίληψη αυτή ο άνθρωπος, δεν θα είχε απομακρυνθεί πολύ από τα άλλα δίποδα ζώα»; (μονάδες 6)

3.  Αν έπρεπε να χωριστεί η δεύτερη παράγραφος («Τίποτα δεν ενοχλεί... τίτ­λους της») του κειμένου σε δυο μικρότερες παραγράφους, σε ποιο σημείο της θα πρότεινες να χωριστεί και γιατί; (μονάδες 6)

4.  Με θεματική πρόταση: «Χάσμα χωρίζει τον επιστήμονα από το φανατικό» να γράψεις μία παράγραφο με σύγκριση και αντίθεση. (μονάδες 11)

6.α.  Να δώσετε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων: ιδεοληπτικός, αιχμάλωτος, αλληγορία.

6.β. Χρησιμοποιώντας το δεύτερο συνθετικό των παραπάνω λέξεων, να σχηματίσετε νέες σύνθετες λέξεις (μία για κάθε περίπτωση)  (μονάδες 6)

7.  Να αποδώσεις στην κυριολεξία τις φράσεις που είναι σε παρένθεση.

-  Φοβάται πολύ μήπως αναγκαστεί να (μετακινηθεί από τις θέσεις του)

-  Ο επιστήμονας απαιτεί πάντα από κάθε ιδέα να επιδείξει (τους τίτλους της) (μονάδες 6)

Παραγωγή Λόγου:

Με αφορμή το κείμενο που διάβασες, να γράψεις ένα δοκίμιο με 550-600 λέξεις για τα αίτια του φανατισμού και για τις συνέπειες που μπορεί να έχει τόσο στο φανατικό, όσο και στην κοινωνία όπου ζει. (μονάδες 40)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Σύγχρονες κοινωνίες και οικονομία

Κατά τον Αριστοτέλη, ιδανική πολιτεία είναι όποια ικανοποιεί τον όρο της αυτάρκειας. Οι διάφορες κοινωνίες αποδίδουν διαφορετική σημασία στην ικανοποίηση των οικονομικών τους στόχων, ενδέχεται δε να διαφέρει και η μέθοδος που ακολουθούν για την επίτευξή του. Με την πάροδο του χρόνου και τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση των κοινωνιών, ο αριθμός των στόχων τους τείνει να αυξάνεται.

Σήμερα, στις δυτικές τουλάχιστο κοινωνίες, βασικός στόχος είναι η πλήρης απασχόληση. Θεωρείται ότι υπάρχει πλήρης απασχόληση όταν μπορούν και απασχολούνται όλοι όσοι επιθυμούν και είναι σε θέση να εργαστούν με τους οικονομικούς και άλλους όρους που ισχύουν στην αγορά εργασίας. Στην πράξη, ένα μέρος του εργατικού δυναμικού δεν απασχολείται, είτε επειδή δεν υπάρχει γενικά επαρκής ζήτηση για προσωπικό είτε επειδή κάποιες ειδικότητες είναι ξεπερασμένες ή υπάρχει κάμψη στην απασχόληση λόγω γενικότερων οικονομικών δυσχερειών -οικονομική κρίση- κ.ά.

Σημαντικός στόχος των σύγχρονων κοινωνιών είναι, επίσης, η επίτευξη οικονομικής μεγέθυνσης, δηλαδή συνεχούς αύξησης του συνολικού προϊόντος τους, με υψηλότερους μάλιστα ετήσιους ρυθμούς από τους ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού τους, έτσι ώστε να βελτιώνεται με το χρόνο το βιοτικό επίπεδο των μελών τους. Η οικονομική μεγέθυνση είναι δυνατή εφόσον αυξάνονται οι ποσότητες και σε ορισμένες περιπτώσεις βελτιώνεται και η ποιότητα των παραγωγικών συντελεστών και υπάρχει τεχνολογική εξέλιξη η οποία επιτρέπει, μεταξύ άλλων, την αύξηση της παραγωγικότητας. [...]

Ένας στόχος που για λόγους κοινωνικής δικαιοσύνης απασχολεί τις κοινωνίες, κυρίως στις τελευταίες δεκαετίες, είναι η μείωση της ανισότητας στη διανομή του εισοδήματος μεταξύ των μελών τους. Επειδή όμως η έννοια της κοινωνικής δικαιοσύνης είναι υποκειμενική, δεν υπάρχει τρόπος για να συμφωνήσουν όλοι σε έναν συγκεκριμένο, «δίκαιο» τρόπο διανομής του κοινωνικού προϊόντος. Υπάρχει, πάντως, γενική σχεδόν συμφωνία ότι απόλυτη ισότητα της διανομής δεν είναι κατορθωτή στην πράξη, αλλά ούτε και επιθυμητή, και από την άλλη ότι δεν είναι καλό να υφίστανται σε μια χώρα πολύ μεγάλες οικονομικές ανισότητες  δηλαδή να υπάρχει σημαντικό μέρος του πληθυσμού που να είναι πολύ φτωχό και οι λίγοι να είναι υπερβολικά πλούσιοι. Για να μειωθεί η ανισότητα γίνεται δεκτό, μεταξύ άλλων, ότι θα πρέπει να έχουν οι πολίτες μεγαλύτερη ισότητα στις ευκαιρίες για εκπαίδευση, επιλογή επαγγέλματος, ανάληψη δημόσιων θέσεων κ.ά., άσχετα από το φύλο, τη φυλετική καταγωγή, το θρήσκευμα ή το χρώμα τους.

Στην εποχή μας επιδιώκεται ως στόχος και η οικονομική εξασφάλιση των πολιτών, δηλαδή η προστασία τους από τις συνέπειες της ανεργίας, της ασθένειας, του γήρατος κ.λ.π., με την παροχή επιδομάτων ανεργίας, συντάξεων, ιατρικής περίθαλψης και άλλων κοινωνικών παροχών.

Τέλος, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αποτελεί ένα νέο σχετικά στόχο. Έως πριν από λίγες δεκαετίες κανένας σχεδόν δεν έδειχνε ενδιαφέρον για τις βλαβερές επιπτώσεις που έχει στην ποιότητα του φυσικού περιβάλλοντος η παραγωγή και η κατανάλωση προϊόντων και η απόρριψη βλαβερών ουσιών στις θάλασσες, στα ποτάμια, στις λίμνες, στο έδαφος ή στην ατμόσφαιρα. Έτσι, έγινε μια πολύ μεγάλη σωρευτική καταστροφή του περιβάλλοντος, που βλάπτει σοβαρά την υγεία και την ευζωία όλων. Μακροχρόνια δε η συνεχιζόμενη περιβαλλοντική καταστροφή απειλεί και την επιβίωση του ανθρώπου στη Γη. Οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν πλέον αποφασίσει να προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον.

Θέματα

1.  Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις. (μονάδες 25)

2.  

Τι σημαίνει ο όρος κοινωνική δικαιοσύνη και πως προσπαθούν οι σύγχρονες κοινωνίες να την επιτύχουν μέσα από τους οικονομικούς στόχους που επιδιώκουν; (μονάδες 6)

3.  Τι επιτυγχάνεται με την επανάληψη της λέξης στόχος σε κάθε παράγραφο του κειμένου; (μονάδες 4)

4.  Από την τρίτη παράγραφο του κειμένου (Σημαντικός στόχος…παραγωγικότητας) να σημειώσεις τέσσερις λέξεις ή φράσεις που ανήκουν στο ειδικό λεξιλόγιο της οικονομικής επιστήμης και να χρησιμοποιήσεις δυο από αυτές σε προτάσεις. (μονάδες 6)

5.  Να αναπτύξετε με τη μέθοδο των παραδειγμάτων την κατακλείδα του κειμένου: «Οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν πλέον αποφασίσει να προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον». (μονάδες 8)

6.  Να αντικαταστήσεις τη λέξη που είναι σε παρένθεση με αντώνυμή της.

-  Ο αριθμός των στόχων (αυξάνεται)

-  Ορισμένοι (απολύθηκαν) πρόσφατα.

-  (Βελτιώνεται) το βιοτικό επίπεδο.

-  Δείχνουν (ενδιαφέρον) για το φυσικό περιβάλλον.   (μονάδες 4)

7.  Με ποια μέθοδο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; Δικαιολογείστε την απάντησή σας. (μονάδες 7)

Παραγωγή λόγου:

Σε ένα άρθρο σου, με 550-600 λέξεις περίπου, που προορίζεται για δημοσίευση σε οικονομική εφημερίδα, να δείξεις πώς και με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να συμβάλει η Εκπαίδευση στην επίτευξη των οικονομικών στόχων που επιδιώκονται από τις σύγχρονες κοινωνίες.  (μονάδες 40)