συναισθήματα και διαχείριση
"Ποτέ μη ζητάς συγγνώμη επειδή εκδήλωσες τα
συναισθήματά σου.
Όταν το κάνεις αυτό, ζητάς συγγνώμη για την αλήθεια."
Edmund Burke
1729 – 1797 Ιρλανδός πολιτικός ηγέτης,
συγγραφέας, θεωρητικός της πολιτικής επιστήμης
και φιλόσοφος
Το
συναίσθημα είναι μια σύνθετη υποκειμενική συνειδητή εμπειρία. Συνδυασμός
νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του
σώματος. Είναι αυτό που ένας άνθρωπος «αισθάνεται», όχι ως αποτέλεσμα ερεθισμάτων
στα αισθητήρια όργανά του, αλλά ως κάτι βαθύ, εσωτερικό, που επιδρά στο σώμα (π.χ.
καρδιακός ρυθμός) και την «ψυχή» του και σχεδόν πάντα εκφράζεται (στο πρόσωπο,
στη φωνή, στη στάση του σώματος) και είναι παρατηρήσιμο από τους άλλους.
Όταν
τα συναισθήματα είναι θετικά και ευχάριστα, συνηθίζουμε να τα εξωτερικεύουμε,
ως ένα βαθμό ελεύθερα, όμως οι κοινωνικές συμβάσεις, από πολύ μικρή ηλικία, μας
μαθαίνουν ότι τα αρνητικά συναισθήματα πρέπει να τα ελέγχουμε γιατί η διατήρηση
της ψυχικής ηρεμίας κατευθύνει την ανθρώπινη συμπεριφορά, επιτρέπει τις καλές
σχέσεις με τους άλλους ακόμα και στην πολιτική και στις διεθνείς σχέσεις.
Σε
προσωπικό επίπεδο, τόσο ο άντρας όσο και η γυναίκα έχουν βασικές
συναισθηματικές ανάγκες. Για τον άνδρα είναι σημαντικό να τον αγαπούν, να τον
εκτιμούν, να τον δέχονται και να τον εμπιστεύονται. Η γυναίκα έχει ανάγκη να
την αγαπούν, να τη φροντίζουν, να τη σέβονται και να την καταλαβαίνουν. Οι
περισσότερες συγκρούσεις στις σχέσεις των δύο φύλων οφείλονται στην ανικανότητα
ικανοποίησης αυτών των βασικών αναγκών.
Όλοι
επιδιώκουμε να ελέγχουμε ή να εξαλείφουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα ωστόσο,
δεν γνωρίζουμε πάντα πώς μπορεί να επιτευχθεί κάτι τέτοιο γιατί πολλές φορές αδυνατούμε
ακόμα και να αναγνωρίσουμε αυτό που αισθανόμαστε. Πρέπει λοιπόν, τα προβλήματα
που προκύπτουν στη ζωή και δημιουργούν τα αρνητικά συναισθήματα, να τα τοποθετήσουμε
στη σωστή τους διάσταση, ξεκινώντας από ένα θεωρητικό επίπεδο και προχωρώντας
στο έμπρακτο:
· Αρχικά χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχει
λόγος που τα αρνητικά συναισθήματα κάνουν την εμφάνιση τους. Δείχνουν ότι κάτι ενοχλεί
ή παρεμβαίνει στις επιθυμίες, τις αξίες, τις προσδοκίες μας.
· Έπειτα θα πρέπει να «αισθανθούμε ότι αισθανόμαστε»
άσχημα. Μπορεί να φαίνεται προφανές, αλλά η κοινωνία δεν μας διδάσκει να
ερχόμαστε σε ειλικρινή επαφή και έκφραση με τα συναισθήματά μας. Από μικρά
παιδιά, όταν κάτι μας πονάει, μας διδάσκουν ότι με μια καραμέλα, ένα παιχνίδι,
ένα φιλί θα νιώσουμε καλύτερα, και αυτό δεν είναι αλήθεια.
· Πρέπει επίσης να εντοπίσουμε ποιο είναι ακριβώς
το αρνητικό συναίσθημα. Ούτε κι αυτό είναι αυτονόητο γιατί μπορεί να αισθανόμαστε
θυμό, ενώ το πραγματικό συναίσθημα να είναι θλίψη, φόβος ή ακόμη και ενοχή.
· Παράλληλα, καλό είναι, να προσδιορίσουμε την
ένταση του συναισθήματος, το συντομότερο δυνατό, γνωρίζοντας πως όσο υψηλότερη
είναι η ένταση του συναισθήματος, τόσο λιγότερο το ελέγχουμε.
· Να αναρωτηθούμε στη συνέχεια «τι σκεφτόμαστε σχετικά
με αυτή την κατάσταση, τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτήν και τον εαυτό μας». Ανεξάρτητα
από την κατάσταση, οι σκέψεις μάς κάνουν να βιώνουμε συναισθήματα.
· Έπειτα περνάμε στην πράξη: αν η κατάσταση δείχνει
να έχει μια λύση, πρέπει άμεσα να λάβουμε μέτρα για την επίλυση της.
Χρησιμοποιώντας σωστές τεχνικές επικοινωνίας, σωστή διαχείριση του χρόνου,
θέτοντας το θέμα στην δική μας σειρά προτεραιότητας. Αν δεν κάνουμε κάτι δεν
πρόκειται να ξεφύγουμε από τα συναισθήματα που μας προκαλεί. Και αν δεν κάνουμε
κάτι ενεργά τίποτα δεν πρόκειται να συμβεί.
Τελικά, πρέπει να προσπαθούμε να
ζούμε το παρόν. Να αφήνουμε το παρελθόν πίσω χρησιμοποιώντας μόνο τις εμπειρίες
που μας προσέφερε και όχι να ζούμε σε αυτό. Ζώντας το παρόν θέτουμε τις βάσεις
για ένα καλύτερο μέλλον. Γιατί:
Ζαχαρίου Δημήτρης
23/02/2014
