Παρακολουθώντας
τη συζήτηση για τη μετανάστευση στη Βουλή, αλλά και στα Μέσα, σκεπτόμουν ότι οι
φοιτητές της Ιστορίας, στο μέλλον, θα έχουν πλούσιο υλικό για να σκιαγραφήσουν
ιδεολογίες και πολιτισμικές συμπεριφορές της ελληνικής κοινωνίας στις αρχές του
21ου αιώνα. Φοβάμαι όμως ότι οι μεταγενέστεροι θα ντρέπονται για όσα ακούγονται τώρα. Θαρρείς μάλιστα πως η ελληνική
ιστορία έχει μπει σ’ ένα shaker, όπου όροι, φράσεις, ιδέες, γεγονότα, ξεκομμένα από τα συμφραζόμενά τους,
χτυπιούνται παράγοντας έναν αφρό από πομφόλυγες που ξεχειλίζει και κατακλύζει
τα πάντα και κυρίως τις συνειδήσεις.
Ας
δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και με απόσταση. Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο ισόχρονο
της Ιστορίας. Η θέση και η φυσιογνωμία λαών, γλωσσικών ομάδων και πολιτισμών,
από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα, καθορίστηκε από αλλεπάλληλα
μεταναστευτικά ρεύματα, μείξεις και αλληλεπιδράσεις γλωσσών και τρόπων βίου.
Μόνο σε απομονωμένες ορεινές κοιλάδες και σε απόμακρα νησιά έβρισκε κανείς, ως
πριν από λίγα χρόνια, πληθυσμιακές ομάδες απρόσβλητες από πληθυσμιακές
μεταναστεύσεις. Τώρα πουθενά. Βέβαια, κάθε μεταναστευτικό κύμα έχει τη δική του
φυσιογνωμία, θέτει τα δικά του προβλήματα και ζητάει καινούργιες απαντήσεις.
Αλλά
θα πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι τα προβλήματα αυτά δεν τα θέτουν μόνο οι
νεοεισερχόμενοι, αλλά και οι κοινωνίες που τους υποδέχονται. Γιατί η λύση των
προβλημάτων σημαίνει πως και τα δύο μέρη αλλάζουν. Προσαρμόζονται αμφότεροι προς
νέες καταστάσεις. Η προσαρμογή αυτή, βραχυπρόθεσμα
βιώνεται ως απώλεια, αλλά μακροπρόθεσμα ως δημιουργικότητα. Απώλεια και
δημιουργικότητα αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους που επηρεάζουν την ίδια στιγμή
τις στάσεις και τις πολιτικές απέναντι στους μετανάστες.
Ο
λόγος της απώλειας, ως «απώλεια της ελληνικότητας» ή «νόθευση του προσώπου
μας», ακούγεται κατά κόρον στην Ελλάδα. Ορισμένοι τη στηρίζουν και θεωρητικά. Η
Ελλάδα δεν είναι σαν τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, μοιάζει περισσότερο
με αποκλειστικές εθνικές ταυτότητες, όπως της Ιρλανδίας ή της Πολωνίας. Άρα, οι
νέες προσαρμογές θα βιωθούν ως απώλεια.
Η άποψη αυτή έχει ως υπόβαθρο την αντίληψη ότι η φυσιογνωμία ενός
έθνους, η εθνική ταυτότητα σχηματίζεται άπαξ διά παντός. Μέγα λάθος. Οι
ταυτότητες των ανθρώπων ζουν, παράγονται και αλλάζουν μαζί τους. Κρατούν
κάποια νήματα από το παρελθόν, αλλάζουν άλλα. Συνυφαίνουν νέα με παλαιά νήματα.
[…]
Εάν η εθνική συνείδηση αναπλάθεται συνεχώς, τότε ό,τι λέμε και ό,τι
κάνουμε έχει τη δική του συμβολή στον τρόπο που διαμορφώνεται. Επομένως η
αντιμετώπιση ενός τόσο σπουδαίου
φαινομένου όπως το μεταναστατευτικό, δεν ακυρώνει ούτε επικυρώνει την εθνική
συνείδηση. Είναι αυτή η ίδια η αντιμετώπιση, ο τρόπος της, οι λύσεις που δίνει,
που διαμορφώνει το «εμείς». Επομένως το τωρινό διακύβευμα δεν είναι αν θα
χάσουμε ή αν θα διασώσουμε την εθνική ταυτότητα, αλλά τι είδους ταυτότητα θα
έχουμε. Θα είμαστε ένας λαός ξενόφοβος, μισαλλόδοξος και με εσωτερικά αδιάβατα
σύνορα ή μια κοινωνία δημοκρατική, δημιουργική και κινητική; Το περιεχόμενο της
εθνική ταυτότητας θα είναι η απώλεια ή η δημιουργική σύνθεση;
Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της
Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
ΤΟ ΒΗΜΑ 14/02/2010
Θέματα:
1. Να δοθεί περίληψη του παραπάνω
κειμένου σε 100-120 λ. (25)
2. Με Θεματική Περίοδο τη φράση
του κειμένου: «Οι ταυτότητες των ανθρώπων ζουν, παράγονται και αλλάζουν μαζί τους»
να αναπτύξετε μία παράγραφο 100-120 λέξεων με αιτιολόγηση. (10)
3. Το παραπάνω κείμενο αποτελεί επιφυλλίδα. Εντοπίστε τις διαφορές του από
ένα άρθρο με αναφορές στο κείμενο.
(8)
4. Με ποια/ποιες μέθοδο/ους
αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου (Αλλά θα πρέπει να… απέναντι στους
μετανάστες); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (7)
5. α) Να δώσετε ένα συνώνυμο
για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: σκιαγραφήσουν, ισόχρονο, αλλεπάλληλα, υπόβαθρο, αναπλάθεται.
(5)
β) Να δώσετε αντώνυμα των λέξεων του κειμένου με έντονα γράμματα: ντρέπονται, ξεκομμένα, βραχυπρόθεσμα, απώλεια,
σπουδαίου. (5)
επιμέλεια Ζαχαρίου Δημήτης, Φιλόλογος
Παραγωγή λόγου:
Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί
στον τοπικό Τύπο να αναπτύξετε τα αίτια της μετανάστευσης και να αναφερθείτε στη
συλλογική ευθύνη της τοπικής κοινωνίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που
ανακύπτουν από την είσοδό τους στη χώρα μας. (500-600 λ.) (40)
