προδημοσίευση: "αρχαία ελληνικά σε... απλά ελληνικά" (αρ.2)

Τα ρήματα και οι μετοχές (οι οποίες, όπως είπαμε, μετέχουν και στις ιδιότητες του ρήματος) έχουν και αυτά τους δικούς τους ιδιαίτερους τύπους που δηλώνουν κάθε φορά κάτι διαφορετικό:

1. Διαθέσεις: φανερώνουν αν το υποκείμενο του ρήματος ενεργεί και η ενέργειά του μεταβαίνει σε κάποιον άλλο (ενεργητική), ενεργεί, αλλά η ενέργειά του επιστρέφει στο ίδιο (μέση), αν παθαίνει από κάποιον άλλο (παθητική), ή αν βρίσκεται σε μία κατάσταση (ουδέτερη).

2. Αριθμοί: όπως και στα πτωτικά, ενικός, δυϊκός και πληθυντικός.

3. Πρόσωπα: φανερώνουν τίνος είναι το υποκείμενο. Πρώτο πρόσωπο (εγώ ή εμείς), δεύτερο (εσύ ή εσείς), τρίτο (αυτός ή αυτοί).

4. Εγκλίσεις: φανερώνουν αν εκείνος που μιλά θεωρεί ότι η έννοια του ρήματος είναι κάτι βέβαιο και πραγματικό (Οριστική: από το ορίζω, δηλ. καθορίζω), αν κάτι το θεωρεί επιθυμητό ή ενδεχόμενο να γίνει (Υποτακτική: από το υποτάσσομαι δηλ. αποδέχομαι) αν εκφράζει ευχή (Ευκτική) ή απαιτεί, προστάζει, συμβουλεύει (Προστακτική).

5. Ονοματικοί τύποι του ρήματος: είναι το απαρέμφατο (α στερητικό + παρά + εν + φαίνω, δηλ. αυτό που δεν φανερώνει) που είναι αφηρημένο ρηματικό ουσιαστικό άκλιτο και η μετοχή που είναι τρικατάληκτο ρηματικό επίθετο, με τρία γένη που σχηματίζεται από το θέμα του ρήματος και φανερώνει ταυτόχρονα διάθεση, χρόνο και φωνή (το είδαμε στα «μέρη του λόγου» αρ.6)

6. Χρόνοι: φανερώνουν πότε και πώς έγινε κάτι:

· Ενεστώτας: (εν+ίστημι) φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα.

· Παρατατικός: (παρατείνω, δίνω διάρκεια) φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν με διάρκεια ή επαναλαμβανόταν.

· Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα γίνει ή θα γίνεται με διάρκεια στο μέλλον.

· Αόριστος: (α στερητικό + ορίζω, δηλ. δεν καθορίζει συγκεκριμένη χρονική στιγμή που έγινε κάτι) φανερώνει ότι κάτι έγινε στο παρελθόν άσχετα αν κράτησε λίγο ή πολύ.

· Παρακείμενος: (παρά+κείμαι, δηλ. βρίσκομαι κοντά) φανερώνει κάτι που ξεκίνησε στο παρελθόν αλλά το αποτέλεσμά του υπάρχει ακόμα και στο παρόν.

· Υπερσυντέλικος: (υπέρ+συν+τελώ, δηλ. τελειώνω εντελώς) φανερώνει ότι κάτι έγινε στο παρελθόν και τελείωσε σε κάποιο χρονικό σημείο του παρελθόντος.

· Συντελεσμένος Μέλλοντας: (συν+τελώ, δηλ. τελειώνω) φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον και θα έχει ολοκληρωθεί σε κάποιο χρονικό σημείο του μέλλοντος.

7. Φωνές: είναι η εξωτερική μορφή που μπορεί να πάρει ένα ρήμα και φαίνεται από το α΄ ενικό πρόσωπο οριστικής του Ενεστώτα: αν τελειώνει σε –ω ή –μι τότε η Φωνή είναι Ενεργητική, αν τελειώνει σε –μαι, τότε η Φωνή είναι Μέση.

8. Συζυγίες: είναι δύο, με βάση τον τρόπο που κλίνονται τα ρήματα, πρώτη όσα λήγουν σε –ω και δεύτερη όσα λήγουν σε –μι.

προδημοσίευση: "αρχαία ελληνικά σε... απλά ελληνικά" (αρ.1)

1)  Άρθρο: είναι απαραίτητο για την άρθρωση του λόγου, συνδέει όρους, φανερώνει το γένος, τον αριθμό και τη πτώση.

2)  Ουσιαστικό: κάθε λέξη που φανερώνει μια ουσία, κάτι που υπάρχει (βέβαια υπάρχουν και τα αφηρημένα ουσιαστικά που δηλώνουν έννοιες).

3)  Επίθετο: επί+θέτω, δηλ. βάζω πάνω σε μια άλλη λέξη το επίθετο, για να το προσδιορίσω περισσότερο, να του δώσω ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα.

4)  Αντωνυμία: αντί ονόματος, δηλ. για να μην επαναλαμβάνω το ίδιο όνομα πολλές φορές, τοποθετώ μια αντωνυμία.

5)  Ρήμα: από το ερώ, δηλ. μιλώ και ρήσις, δηλ. ομιλία, γιατί είναι το βασικότερο και πιο απαραίτητο στοιχείο του λόγου.

6)  Μετοχή: από το μετέχω, δηλ. συμμετέχω σε κάτι (όπως οι μετοχές στο Χρηματιστήριο) αφού η μετοχή μετέχει στις ιδιότητες του ρήματος, δηλ. έχει χρόνους και Φωνές, αλλά και στις ιδιότητες του επιθέτου, δηλ. γένος, αριθμό και πτώση. Είναι το πιο πολύπλοκο και στη γραμματική του μορφή, αλλά και στη συντακτική του θέση μέσα στην πρόταση. Ο αρχαίος ελληνικός λόγος στηριζόταν στις μετοχές, όμως, με το πέρασμα των χρόνων και εξαιτίας της δυσκολίας τους, απλοποιήθηκαν.

7)  Επίρρημα: επί+ρήμα, δηλ. μπαίνει κοντά στο ρήμα για να το προσδιορίσει και να το διευκρινίσει (πότε έγινε κάτι, γιατί κ.λ.π.).

8)  Πρόθεση: τίθεται προ των λέξεων με τις οποίες ενώνεται.

9)  Σύνδεσμος: συνδέει λέξεις, φράσεις, προτάσεις.

10)  Επιφώνημα: επί+φωνή, δηλ. βγάζει ήχους που εκφράζουν, κυρίως, συναισθήματα.

Ζαχαρίου Δημήτρης, φιλόλογος

απόσπασμα από το υπό έκδοση "αρχαία ελληνικά σε... απλά ελληνικά"

η αναγκαιότητα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών

            Η επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών είναι πολύ σημαντική στην εποχή μας για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο εκπαιδευτικός στις σύγχρονες απαιτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο εκπαιδευτικός δεν πρέπει να αρκείται στις γνώσεις των αρχικών του σπουδών αλλά επιβάλλεται να βελτιώνει διαρκώς τις δεξιότητες και τις ικανότητές του.

            Στα πλαίσια αυτά η επιμόρφωση θα του παράσχει τις γνώσεις ώστε να παρακολουθεί τις αλλαγές και ανακατατάξεις των σχολικών θεσμών, να γνωρίσει τον επιστημονικό τρόπο σκέψης που θα του επιτρέψει να αναλύει, να ελέγχει, να εφαρμόζει και να αξιολογεί το καθημερινό εκπαιδευτικό του έργο με την ανανέωση της διδακτικής και εκπαιδευτικής του πράξης. 

            Ακόμα, με την επιμόρφωση, ο εκπαιδευτικός ανανεώνει τις γνώσεις του γιατί  σε ένα κόσμο που εξελίσσεται ραγδαία, απαξιώνεται πολύ γρήγορα η προηγούμενη γνώση. Καθώς μάλιστα εισάγονται στην εκπαίδευση οι νέες τεχνολογίες αλλά και νέες αντιλήψεις από τις "Επιστήμες της Αγωγής", γίνεται απαραίτητη η υποστήριξη και προώθηση των εκπαιδευτικών αλλαγών από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, που πρέπει να είναι ικανοί φορείς αυτών των αλλαγών.

            Τέλος, προκειμένου να ανελιχθούν επαγγελματικά οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να καταστήσουν τη διαρκή επιμόρφωση αναπόσπαστο μέρος της καριέρας τους. Η επιμόρφωση είναι μία συνεχής διαδικασία που συνδέεται με την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη και πρέπει επομένως να τον συνοδεύει σε  όλη την διάρκεια της σταδιοδρομίας του.

            Αρκετοί είναι οι παράγοντες που αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα και περιορίζουν τις πολιτικές επιμόρφωσης, οι οποίοι μπορούν να διαιρεθούν σε εξωγενείς – αντικειμενικούς και σε ενδογενείς - υποκειμενικούς.

            Ένα από τα σημαντικότερα αντικειμενικά προβλήματα είναι η μεγάλη χρονική διάρκεια ανάμεσα στο τέλος της βασικής κατάρτισης και την έναρξη της επαγγελματικής καριέρας. Το διάστημα αυτό, που στην ελληνική πραγματικότητα μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, απαξιώνει τη γνώση που έλαβαν οι εκπαιδευτικοί στο πανεπιστήμιο με αρνητικά επακόλουθα. Επίσης, η ελλιπής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που οφείλεται στον μικρό αριθμό θέσεων επιμόρφωσης και ο μικρός αριθμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων που εφαρμόζονται αποτελούν περιοριστικό παράγοντα. Λόγω, ακόμα, του ιδιαίτερου γεωγραφικού χαρακτήρα της Ελλάδας, παρατηρούνται και γεωγραφικοί περιορισμοί ως προς την δυνατότητα πρόσβασης σε επιμορφωτικά ή μεταπτυχιακά προγράμματα, ενώ το συγκεντρωτικό πρότυπο του Ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος που εφαρμόζεται και στην επιμόρφωση και μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών έχει πολλές φορές ως αποτέλεσμα τη μη κάλυψη των αναγκών των εκπαιδευτικών και κυρίως την απουσία διασύνδεσης των γνώσεων με την πρακτική που ακολουθείται στην τάξη.

            Παράλληλα επιδρούν και υποκειμενικοί παράγοντες όπως η νοοτροπία ορισμένων εκπαιδευτικών που απεχθάνονται την καινοτομία και τους νεωτερισμούς στην εκπαίδευση, προφανώς επειδή δεν είναι σε θέση να τις ακολουθήσουν, αλλά και η κοινωνική αναλγησίας και το γενικότερο κλίμα του «βολέματος» που καταργούν κάθε έννοια επαγγελματικής και προσωπικής ανέλιξης. Τέλος, οι οικονομικοί περιορισμοί και γενικότερα οι οικονομικές δυνατότητες των εκπαιδευτικών, δεν τους επιτρέπουν να εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους με αυτοχρηματοδότηση.

 

Σόλων ο Αθηναίος: γηράσκω δ' αἰεὶ πολλά διδασκόμενος

 

            Για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο εκπαιδευτικός στις σύγχρονες απαιτήσεις, πρέπει να καθιερωθεί μια συνεχής επιμορφωτική διαδικασία από την είσοδό του στο επάγγελμα έως την συνταξιοδότησή του με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Μόνιμα και σε μεγάλη κλίμακα ώστε να συμμετέχουν όλοι
• Υποχρεωτικού αλλά και προαιρετικού χαρακτήρα
• Να διεξάγονται σε όλες τις πρωτεύουσες Νομών και επαρχιών ώστε να υπάρχει εύκολη πρόσβαση
• Να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες των εκπαιδευτικών και να λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ανάγκες και συνθήκες
• Να προσφέρει τη δυνατότητα αυτοεπιμόρφωσης με πρόσβαση σε ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες
• Να κινητοποιεί για συμμετοχή σε ερευνητικές δράσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα
• Να προσφέρει κίνητρα, οικονομικά και ηθικά

Ζαχαρίου Δημήτρης, φιλόλογος

παράγοντες σχολικής αποτελεσματικότητας

            Με τον όρο σχολική αποτελεσματικότητα εννοούμε τα οφέλη που προκύπτουν από την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι παράγοντες που συντελούν σε αυτήν είναι:

α.  Το περιβάλλον της μάθησης: Η επιτυχία του μαθητή στη σχολική επίδοση επηρεάζεται από το παιδαγωγικό κλίμα που επικρατεί στην τάξη. Ο εκπαιδευτικός, η οργανωτική δομή του σχολείου, η υλικοτεχνική υποδομή διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην οργάνωση, παρουσίαση, ανάπτυξη και εμπέδωση της γνώσης.

β.  Η διδακτική μεθοδολογία: Αν ο εκπαιδευτικός επιλέξει στρατηγικές μάθησης με καινοτόμα χαρακτηριστικά (όπως η εξατομικευμένη διδασκαλία και η βιωματική μάθηση) και τα προσαρμόσει στα ιδιαίτερα γνωρίσματα της σχολικής τάξης και στις ανάγκες των μαθητών θα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός.

γ.  Η διαχείριση του διδακτικού χρόνου: Σημαντικό στοιχείο για την καλύτερη διαχείριση του χρόνου αποτελεί ο σωστός σχεδιασμός της διδασκαλίας με σαφείς και εφικτούς στόχους και η πιστή τήρηση του χρονοδιαγράμματος σε κάθε φάση της διδασκαλίας.

δ.  Το αναλυτικό πρόγραμμα:  Το αναλυτικό πρόγραμμα εκφράζει τη φιλοσοφία του εκπαιδευτικού συστήματος, καθορίζει τους γενικούς σκοπούς της εκπαίδευσης και τα πλαίσια στα οποία μπορεί να κινηθούν τα επιμέρους εκπαιδευτικά προγράμματα και η οργάνωση της λειτουργίας κάθε εκπαιδευτικής βαθμίδας. Η γνώση λοιπόν και η εφαρμογή του αναλυτικού προγράμματος κατευθύνουν τον εκπαιδευτικό στην ανάπτυξη της διδασκαλίας και την οργάνωση του μαθήματος.

ε.  Οι ειδικοί και γενικοί στόχοι: Είναι οι στόχοι που θέτονται από την αρχή της διδακτικής διαδικασίας και πρέπει να είναι διατυπωμένοι με ακρίβεια και σαφήνεια με βάση τα πλαίσια σχεδιασμού και ανάπτυξης των εκπαιδευτικών εφαρμογών και της διδακτικής διαδικασίας. Πρέπει ακόμα να είναι ρεαλιστικοί και να προσαρμόζονται στις ανάγκες των εκπαιδευόμενων.

            Από τους παραπάνω παράγοντες σημαντικότερος, ίσως, είναι η διδακτική μεθοδολογία. Αυτό γιατί οι διδασκόμενοι είναι αυτόνομες και διαφορετικές προσωπικότητες οπότε απαιτούνται μέθοδοι διδασκαλίας που να συνδέονται με τον κόσμο και τις εμπειρίες του καθενός. Πρέπει να χρησιμοποιούνται όσο το δυνατόν περισσότεροι δίαυλοι εκμάθησης, ώστε να καλύπτονται με ιδανικό τρόπο οι ανάγκες κάθε μαθησιακού τύπου. Επίσης, με τη συχνή εναλλαγή διαφόρων μορφών εργασίας και τύπων διδασκαλίας διασφαλίζεται μεγάλη ποικιλία και έτσι τονώνεται το ενδιαφέρον και η συγκέντρωση. Ακόμα, οι διάφορες διδακτικές μέθοδοι πρέπει να εφαρμόζονται σε συνάρτηση με τους διδακτικούς στόχους και  να συνδυάζονται μεταξύ τους. Αν ο εκπαιδευτικός επιλέξει στρατηγικές μάθησης με καινοτόμα χαρακτηριστικά (όπως η εξατομικευμένη διδασκαλία και η βιωματική μάθηση) και τα προσαρμόσει στα ιδιαίτερα γνωρίσματα της σχολικής τάξης και στις ανάγκες των μαθητών θα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός. 

Ζαχαρίου Δημήτρης, φιλόλογος

επιθυμώντας την Ανάσταση!

μὴ πεποίθατε ἐπ᾿ ἄρχοντας, ἐπὶ υἱοὺς ἀνθρώπων,

οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία  ψαλμός 145 στ.3

            Για να έρθει η Ανάσταση προηγείται το Πάθος και η Σταύρωση. Αν υποθέσουμε ότι η πατρίδα μας διέρχεται την «εβδομάδα» των παθών, το μόνο σίγουρο είναι πως οι πολιτικοί της άρχοντες –παρελθόντες, τωρινοί και μελλούμενοι– δεν είναι αυτοί που θα την οδηγήσουν στην ανάσταση. Γιατί είναι κάποιοι από εμάς!

            Και στην «αφασική» κατάσταση που διατελούμε, ελπίδες δεν υπάρχουν. Χρειάζεται να αλλάξουμε. Αλλά είμαστε έτοιμοι να αλλάξουμε έμπρακτα και όχι στα λόγια; Να ακολουθήσουμε τον Πέτρο που «ἐξελθὼν ἔξω ἔκλαυσεν πικρῶς» (Ματθ.26,75) ή θα συμπεριφερθούμε όπως ο Ιούδας που «μεταμεληθεὶς ἀπέστρεψε τὰ τριάκοντα ἀργύρια… καὶ ἀπελθὼν ἀπήγξατο» (Ματθ.27, 3-5);

            Τι να κάνω λοιπόν για να αλλάξω το εαυτό μου, κάτι που τα «νομοθετικά πλαίσια» δεν μπορούν;

·Να ενδιαφερθώ περισσότερο γι’ αυτούς που θεωρώ δεδομένους (σύζυγο, παιδιά, γονείς, αδέλφια, συγγενείς και φίλους…)

·Να ενδιαφερθώ για τον τόπο μου (τον άνθρωπο και τη φύση)

·Να ξαναμάθω τα ήθη και τις παραδόσεις που ανέδειξαν τον τόπο μου και ας μη λογαριάζομαι και τόσο «εκσυγχρονισμένος»

·Να ψωνίσω ελληνικά και από μικρές επιχειρήσεις για να επιστρέψουν σε μένα και τον τόπο μου τα έσοδα

·Να γίνω λίγο πιο συνεπής στις επαγγελματικές μου υποχρεώσεις

·Να μάθω! Δηλαδή να βρω διάθεση και χρόνο για να αναλύσω, να διασταυρώσω και να κρίνω τις πληροφορίες

           

            Ίσως έτσι συμβάλω στο να αλλάξει κάτι…

Καλή Ανάσταση!

Δ. Ζαχαρίου

29/4/2016