κριτήριο αξιολόγησης (8) Έκθεσης Γ΄Λυκείου_παιδεία

Η Παιδεία ως ταξίδι

Η υπόθεση της Παιδείας είναι πολύ μεγάλης σημασίας, υψίστης θα λέγαμε, για τον άνθρωπο. Το μεγαλύτερο επίτευγμά της είναι απλό: να μην καταντήσει ο άνθρωπος ανθρωποειδές... Η εκπαίδευση είναι το παν στον άνθρωπο που θέλει να δει τα όριά του: την καταγωγή του και τον σκοπό του.

Η αρετή δεν είναι δυνατόν να διδαχτεί, ναι, όμως, ο δρόμος που οδηγεί σ’ αυτήν, η ευβουλία του μεγάλου σοφιστή Πρωταγόρα, δηλαδή ορθή σκέψη και σωστή διοίκηση του σπιτιού και της πόλης, μπορεί να διδαχθεί. Και ας αντέτεινε ο δαίμονας – Σωκράτης ότι αν μπορούσε να διδαχτεί η αρετή ο Περικλής θα κατάφερνε να τη μεταδώσει στα τέκνα του. Ο σοφός Αβδηρίτης τον αποστόμωσε με το περίφημο πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος, καθιστώντας έτσι τη γνώση κλειδί ερμηνείας του εξανθρωπισμού του ανθρώπου.

Το θέμα δεν είναι φιλοσοφικό, αντίθετα είναι βαθιά κοινωνικό∙  άμα δεν καλλιεργήσεις τον εαυτό σου ζώντας και χορεύοντας (διαβάζοντας, ερωτευόμενος, ταξιδεύοντας κ.λπ.) πώς θα παιδευτείς; Εννοείται, πώς θα ανέβεις ένα σκαλί αν δεν πονέσεις; Μα, είναι πόνος η Παιδεία; Εάν ναι, τότε έχει δίκιο η Πολιτεία που την υποβαθμίζει, τη συρρικνώνει, την ευτελίζει. Κι έχουν επίσης δίκιο οι μαθητές να απεχθάνονται τη διδασκαλία, την εκμάθηση ανούσιων κλασμάτων, την απομνημόνευση ιστορικών μαχών και συνθηκών.

Όχι βέβαια, η Παιδεία δεν είναι πόνος. Είναι ένα από τα συναρπαστικότερα ταξίδια (και παιχνίδια) του ανθρωπίνου πνεύματος και στα έγκατα του σκοτεινού πλαγκτού και τα ύψη της νόησης. Είναι ταυτόχρονα ο μόνος τρόπος να ελέγξεις και να γκρεμίσεις την εξουσία εκείνη που ποδοπατά την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η μόνη οδός προς την αριστοτελική εντελέχεια (την ενέργεια που διαμορφώνει και τελειοποιεί το είδος) και ευτραπελία (μεσότητα). Η Παιδεία εξαφανίζει τον δογματισμό (και όλους -σχεδόν- τους -ισμούς) και μας προετοιμάζει να υποδεχτούμε τη συγκίνηση.

Δυστυχώς η ελληνική εκπαίδευση τα παραμερίζει τούτα τα σπουδαία και μεριμνά για την επικράτηση της ομοιοστασίας-ομοιομορφίας των μαθητικών κοινωνιών. Το αναγιγνώσκειν είναι η μόνη ίσως πράξη χωρίς καταστολή, άρα ο πρόναος και η μύηση στην ελευθερία.

 του Γιώργου Σταματόπουλου

Η Εφημερίδα των Συντακτών 30/1/2013

Θέματα:

(του φιλολόγου Δ. Ζαχαρίου)

Α.  Να συντάξετε περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις (25)

Β.1.  Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο το περιεχόμενο του αποσπάσματος «Η αρετή δεν είναι δυνατόν να διδαχτεί, ναι, όμως, ο δρόμος που οδηγεί σ’ αυτήν, η ευβουλία του μεγάλου σοφιστή Πρωταγόρα, δηλαδή ορθή σκέψη και σωστή διοίκηση του σπιτιού και της πόλης, μπορεί να διδαχθεί». (10)

Β.2.  Να βρείτε από μία περίπτωση επίκλησης στη λογική, στο συναίσθημα και στην αυθεντία. (6)

Β.3.  «άμα δεν καλλιεργήσεις τον εαυτό σου ζώντας και χορεύοντας (διαβάζοντας, ερωτευόμενος, ταξιδεύοντας κ.λπ.) πώς θα παιδευτείς;» ποιος είναι ο ρόλος του ερωτήματος στο παραπάνω απόσπασμα; (5)

Β.4.α.  Να βρεις πέντε λέξεις-φράσεις του κειμένου με συνυποδηλωτική χρήση. (5)

Β.4.β.  Δώσε ένα συνώνυμο για κάθε υπογραμμισμένη λέξη του κειμένου. (5)

Β.5.  Δώσε έναν κυριολεκτικό και ένα μεταφορικό τίτλο στο κείμενο. (4)

 Παραγωγή λόγου:

Γ. Με αφορμή το παραπάνω άρθρο, καλείσαι να εκφωνήσεις, στη Βουλή των Εφήβων, προσχεδιασμένο προφορικό λόγο, για το ρόλο της Παιδείας στην εποχή μας και κατά πόσο το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα υπηρετεί τους στόχους της Παιδείας. (40)