ψυχική ηρεμία

μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία μηδὲ δειλιάτω

κατά Ιωάννην,14,27

Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχολογίας η ψυχική ή διανοητική νόσος έγκειται στη βιολογική αδυναμία του ανθρώπου να εκφράσει αυτό που πραγματικά είναι, δεδομένου ότι κάθε ψυχική ενέργεια απαιτεί και υγιές όργανο για να εκδηλωθεί. Βασικός παράγοντας που φανερώνει τη ψυχική υγεία ή την απουσία της είναι το λεγόμενο «αυτοσυναίσθημα». Το να νιώθει δηλαδή κανείς ευχαριστημένος με τον εαυτό του και τη ζωή γύρω του. Πρόκειται, με απλά λόγια, για την καλή ή αισιόδοξη οπτική. Αυτή περιλαμβάνει «μια διαδικασία και ετοιμότητα για συνεχή αλλαγή του ατόμου και προσαρμογή του τέτοια, ώστε να αντιμετωπίζει κανείς τα προβλήματα της ζωής, να κατακτά τη ζωή και να τη χαίρεται» (Νίκος Παπαδόπουλος, Ψυχολογία. Σύγχρονη Πειραματική, Αθήνα 2000, σελ. 459).

Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός, παρόλο που επηρεάστηκε βαθύτατα από την ελληνική σκέψη και το χριστιανισμό, στηρίζεται σε ένα καταναλωτικό και ανταγωνιστικό σύστημα, το οποίο προβάλλει ως βασικούς άξονες για την προσωπική ευτυχία του ανθρώπου τις οικονομικές – τεχνικές αξίες και αγνοεί τις συναισθηματικές, πνευματικές αξίες και την ανάγκη του ατόμου για συλλογική ταυτότητα.

Επομένως, ο σύγχρονος άνθρωπος, χρειάζεται έναν αληθινό σύμβουλο, για μια ουσιαστική και βαθιά κατανόηση του υπαρξιακού του προβλήματος, για μια έγκυρη ενημέρωση για τη δομή και τη λειτουργία του προσωπικού του ψυχοδυναμισμού, ένα  «συνετόν ακροατήν» για να γνωρίζει και να μπορεί να τον ακούει και να κατανοεί το προσωπικό του δράμα.

Ποιος μπορεί να αναλάβει αυτό το ρόλο; Και, κυρίως, ποιον μπορεί να εμπιστευτεί ο ταλαιπωρημένος ιδεολογικά και ψυχικά άνθρωπος της εποχής μας;

Μια λογική απάντηση θα ήταν «ο ειδικός επιστήμονας». Οι πάμπολλες θεωρίες της ψυχολογίας όμως δυσχεραίνουν την αναζήτησή μας, ενώ οι τυχαίες δοκιμές είναι επικίνδυνες, αλλά και οικονομικά ασύμφορες.

Μια άλλη επιλογή που συνιστάται, αλλά με πολλή προσοχή, είναι ο «πνευματικός». Και υποστηρίζω με πλήρη συνείδηση το «με πολλή προσοχή» γιατί σε κάποιες περιπτώσεις ο ρόλος του πνευματικού στη ζωή των πιστών αντί να οδηγεί προς τη ψυχική ηρεμία και την αρμονική συνύπαρξη  με το Θεό και τον συνάνθρωπο, οδηγεί σε ενοχικές καταστάσεις, συμπλέγματα και φόβο. Δεν αποδεσμεύει τον άνθρωπο από τις ανασφάλειες του, δεν τον κατευθύνει προς την ελευθερία από πάθη και αδυναμίες,  αλλά τον δεσμεύει σε θέσεις και απόψεις που δεν έχουν καμιά σχέση με το αυθεντικό νόημα της χριστιανικής παράδοσης.

Υπάρχει τέλος και ο φίλος. Το κοντινό μας πρόσωπο, συγγενής ή μη, που αναγνωρίζουμε σ’ αυτόν έναν ώριμο και ισορροπημένο χαρακτήρα, με αξίες και ιδανικά που μας εκφράζουν, με διάθεση να ακούει και να συμπάσχει, χωρίς να βιάζεται να «συμβουλεύει». Με εμπειρίες στη ζωή που τον έκαναν ωριμότερο και πιο ψύχραιμο στην αντιμετώπιση δυσκολιών. Και το κυριότερο, να μη λατρεύει τον εαυτό του περισσότερο από τον «άλλο».

Ζαχαρίου Δ. 8/12/14