Θεωρία Έκθεσης Λυκείου

 

ΚΥΚΛΟΦΟΡΗΣΕ...

160 σελίδες σε σχήμα 14,5Χ21
με προτεινόμενη τιμή 7,80€

Κεντρική διάθεση:

          Βιβλιοπωλείο Scripta,

          Κουτσουβάλογλου Στέριος, Λεωφ. Δημοκρατίας 19,

          57013 Ωραιόκαστρο

          Tηλ.& Fax 2310699515

          scripta@live.com

Προλογικό σημείωμα

Μετά από αρκετά χρόνια στην Ιδιωτική και Δημόσια Μέση Εκπαίδευση είναι έντονος ο προβληματισμός και η αγωνία μου για ένα, ομολογουμένως, από τα σημαντικότερα αντικείμενα διδασκαλίας, αυτό της Νεοελληνικής Γλώσσας.

Η αποσπασματική και ελλιπής παράθεση της θεωρίας του μαθήματος στα σχολικά εγχειρίδια, αναγκάζει κάθε ευσυνείδητο δάσκαλο να καταφεύγει σε πρόχειρες λύσεις, όπως φωτοτυπίες ή διαγράμματα στο σχολικό πίνακα, με συνακόλουθες συνέπειες την απώλεια πολύτιμου διδακτικού χρόνου και την αδυναμία συστηματοποίησης του υλικού.

Το παρόν βοήθημα ευελπιστεί να καλύψει μέρος αυτού του κενού παραθέτοντας, με ευσύνοπτο τρόπο, τα βασικότερα κεφάλαια θεωρίας της εξεταστέας ύλης όλων των τάξεων του Λυκείου.

Ιούλιος 2014

Δημήτρης Μ. Ζαχαρίου Φιλόλογος 

Περιεχόμενα:
Προλογικό σημείωμα ………………………………………..
Μεθοδολογία Περίληψης κειμένου.…………………………
Περίληψη κειμένου (διάγραμμα)……………………………
Η αξιολόγηση της Περίληψης κειμένου.……………………
Η Παράγραφος..……………………………………………..
Η Πειθώ.……………………………………………………..
Τρόποι και μέσα πειθούς (διάγραμμα) ……………………...
Ενεργητική και παθητική σύνταξη …………………………
Σημεία στίξης ………………………………………………
Αναφορική και ποιητική λειτουργία της γλώσσας …………
Το ύφος του κειμένου ………………………………………
Νοηματικές σχέσεις και διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις ……
Συνοχή και συνεκτικότητα παραγράφων ……………………
Κειμενικά είδη (διάγραμμα) ………………………………...
Κειμενικά είδη – αναλυτικά ………………………………...
Αξιολόγηση Περίληψης και Παραγωγής λόγου …………….
Βασικοί όροι για την Έκφραση-Έκθεση (αλφαβητικά) …….
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ αρ.1, Εφαρμογή της θεωρίας παραγράφου....
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ αρ.2, Χρήσιμο λεξιλόγιο για επιστολές...........

Η συναισθηματική νοημοσύνη και ο Αριστοτέλης

Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια γύρω από την έννοια της "συναισθηματικής νοημοσύνης" (E.Q. από το emotional intelligence) με πολλούς γκουρού του είδους (με γνωστότερο τον αμερικανό ψυχολόγο Goleman  Daniel

http://en.wikipedia.org/wiki/Daniel_Goleman#Biography) να προσπαθούν να αναδείξουν τη σημασία της στην καθημερινή μας ζωή και τις προϋποθέσεις για καλλιέργειά της. Αναλύσεις γύρω από την αυτεπίγνωση, την ενσυναίσθηση, τις κοινωνικές δεξιότητες μοιάζουν να προέκυψαν ως αναγκαιότητα στο σύγχρονο τεχνοκρατούμενο κόσμο, για να βοηθήσουν τους «κοινωνικά αδέξιους» πολίτες να επιβιώσουν, γιατί όχι και να αναδειχθούν, στο ανταγωνιστικό κλίμα του δυτικού πολιτισμού.   

Λίγο πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, και κάνοντας ένα μικρό φρεσκάρισμα στη διδακτέα ύλη του Λυκείου, «έπεσα» στα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη, στο σημείο που αναλύει και ερμηνεύει την έννοια της αρετής:

ἡ δ’ ἀρετὴ πάσης τέχνης ἀκριβεστέρα καὶ ἀμείνων ἐστὶ … αὕτη γάρ ἐστι περὶ πάθη καὶ πράξεις, ἐν δὲ τούτοις ἔστιν ὑπερβολὴ καὶ ἔλλειψις καὶ τὸ μέσον. οἷον καὶ φοβηθῆναι καὶ θαρρῆσαι καὶ ἐπιθυμῆσαι καὶ ὀργισθῆναι καὶ ἐλεῆσαι καὶ ὅλως ἡσθῆναι καὶ λυπηθῆναι ἔστι καὶ μᾶλλον καὶ ἧττον, καὶ ἀμφότερα οὐκ εὖ• τὸ δ’ ὅτε δεῖ καὶ ἐφ’ οἷς καὶ πρὸς οὓς καὶ οὗ ἕνεκα καὶ ὡς δεῖ, μέσον τε καὶ ἄριστον

Η αρετή είναι ακριβέστερη και ανώτερη από κάθε τέχνη… Διότι αυτή σχετίζεται με τις συναισθηματικές διαθέσεις και τις πράξεις Και σε αυτές ακριβώς υπάρχει υπερβολή και έλλειψη και το μέσο. Για παράδειγμα είναι δυνατό να φοβηθεί και να δείξει θάρρος και να επιθυμήσει και να οργιστεί και να ευσπλαχνιστεί και γενικά να ευχαριστηθεί και να δυσαρεστηθεί και πολύ και λίγο και τα δύο αυτά δεν είναι καλά! Το να αισθάνεται κανείς όλα αυτά τη στιγμή που πρέπει και με αφορμή τα πράγματα που πρέπει και σε σχέση με τους ανθρώπους που πρέπει και για το λόγο που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει   Αυτό είναι το μέσο και το άριστο Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια, 1106b

Αυτό το τελευταίο «ὅτε δεῖ, καὶ ἐφ’ οἷς, καὶ πρὸς οὓς, καὶ οὗ ἕνεκα, καὶ ὡς δεῖ…» πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηριστεί παρά η «επιτομή» της συναισθηματικής νοημοσύνης, την οποία, ο μεγάλος φιλόσοφος, είκοσι πέντε αιώνες πριν, όχι μόνο εντόπισε και κατανόησε, αλλά με πολύ ακριβή και λακωνικό τρόπο ερμήνευσε και παρέδωσε στην ανθρωπότητα.
Ας ξυπνήσουμε λοιπόν εμείς οι νεοέλληνες, που ψάχνουμε από ξένους φωστήρες να φωτιστούμε και από εισαγόμενα "κέντρα προσωπικής ανάπτυξης" να λύσουμε τα προσωπικά μας αδιέξοδα, και ας κάνουμε τον αρχαίο πολιτισμό μας όχι μόνο ευκαιρία τουριστικής προβολής και οικονομικού κέρδους, αλλά καθημερινό βίωμα. Το να περηφανευόμαστε για "τους αρχαίους μας", αλλά να μη γνωρίζουμε ούτε μια φράση που είπαν, είναι τουλάχιστο εξευτελιστικό!  

ολοκαύτωμα Χορτιάτη 2 Σεπτεμβρίου 1944

Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί

Γιώργος Σεφέρης

 

Το πρωί του Σαββάτου 2 Σεπτεμβρίου του 1944 μια διμοιρία του ΕΛ.Α.Σ με επικεφαλής τον Βάιο Ρικούδη, που ανήκε στον λόχο του Αντώνη Καζάκου (Καπετάν Φλωριάς) κατέβηκε από το βουνό του Χορτιάτη και, έξω από το ομώνυμο χωριό, έστησε ενέδρα σε αυτοκίνητο του οργανισμού Ύδρευσης Θεσσαλονίκης που πήγαινε στο βυζαντινό υδραγωγείο για την απολύμανση της δεξαμενής από την οποία υδροδοτούνταν η Θεσσαλονίκη.  Όταν το αυτοκίνητο πλησίασε στην τοποθεσία Καμάρα, δέχθηκε τα πυρά των ανταρτών με αποτέλεσμα να τραυματιστούν ο οδηγός του αυτοκινήτου και ένας εργοδηγός που επέβαινε σε αυτό, που και οι δύο ήταν Έλληνες. Ο εργοδηγός εξέπνευσε λίγο αργότερα, αφού μεταφέρθηκε στο χωριό από τους αντάρτες.
Μετά από περίπου μισή ώρα ένα δεύτερο αυτοκίνητο, στο οποίο επέβαιναν τρεις Γερμανοί, ένας Έλληνας εργοδηγός και ένας Έλληνας υπάλληλος του Οργανισμού Ύδρευσης Θεσσαλονίκης, πλησιάζοντας στην ίδια περιοχή, δέχθηκε και αυτό επίθεση από τους αντάρτες. Στη συμπλοκή που ακολούθησε δύο Γερμανοί τραυματίστηκαν. Τελικά οι δύο Έλληνες και ο ένας από τους τραυματίες Γερμανούς πιάστηκαν αιχμάλωτοι από τους αντάρτες, ενώ οι άλλοι δύο Γερμανοί κατάφεραν να διαφύγουν και να επιστρέψουν στο Ασβεστοχώρι .
Μετά τις δύο αυτές επιθέσεις των ανταρτών οι κάτοικοι της κωμόπολης του Χορτιάτη ζήτησαν τη συμβουλή του Καζάκου ως προς το αν έπρεπε να φύγουν από το χωριό, φοβούμενοι αντίποινα των Γερμανών, εκείνος όμως τους καθησύχασε, διαβεβαιώνοντας τους ότι δεν είχαν να φοβηθούν τίποτα. Έτσι η πλειοψηφία των κατοίκων που ήταν τότε στο χωριό παρέμειναν στα σπίτια τους (ήταν κυρίως γυναικόπαιδα, καθώς οι περισσότεροι από τους άντρες είχαν φύγει από νωρίς για να πάνε στις δουλειές τους). Έπειτα οι αντάρτες έφυγαν προς το Λιβάδι και τα Πετροκέρασα, παίρνοντας μαζί τους τους αιχμαλώτους.

Η σφαγή

Λίγο αργότερα, έφτασαν στο Χορτιάτη περίπου είκοσι φορτηγά με Γερμανούς στρατιώτες και άντρες του Αποσπάσματος Καταδίωξης Ανταρτών του Φριτς Σούμπερτ (Jagdkommando Schubert) και περικύκλωσαν το χωριό. Αφού συγκέντρωσαν τους κατοίκους που βρήκαν στην κεντρική πλατεία και στο καφενείο του χωριού, άρχισαν να λεηλατούν και να πυρπολούν τα σπίτια. Στη συνέχεια οδήγησαν τους συγκεντρωμένους στην πλατεία κατοίκους στο σπίτι του Ευάγγελου Νταμπούδη και τους έκαψαν ζωντανούς. Τους συγκεντρωμένους στο καφενείο τους οδήγησαν, με τη συνοδεία ενός χαρούμενου σκοπού που έπαιζε στο βιολί ένας άντρας του Σούμπερτ και τους έκλεισαν στο φούρνο του Στέφανου Γκουραμάνη. Εκεί οι άντρες του Σούμπερτ έστησαν ένα πολυβόλο και άρχισαν να τους πυροβολούν από ένα μικρό παραθυράκι της πόρτας. Κατόπιν έβαλαν φωτιά για να κάψουν ζωντανούς όσους δεν είχαν σκοτωθεί από τις ριπές του πολυβόλου.
Από τους εγκλωβισμένους όσοι προσπάθησαν να διαφύγουν από το κτίριο που καιγόταν μαχαιρώθηκαν από τους στρατιώτες που περίμεναν έξω. Μόνο δύο άνθρωποι κατάφεραν να γλυτώσουν από το φούρνο του Γκουραμάνη. Εκτός από τους κατοίκους που δολοφονήθηκαν στα δύο προαναφερθέντα σημεία του χωριού, άλλοι δολοφονήθηκαν έξω από τα σπίτια τους και έντεκα καταδιώχθηκαν και εκτελέστηκαν έξω από το χωριό ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν. Επίσης γυναίκες κάτοικοι του Χορτιάτη έπεσαν θύματα βιασμού πριν δολοφονηθούν από τους άντρες του Σούμπερτ. Συνολικά σκοτώθηκαν εκείνη την μέρα 149 κάτοικοι του Χορτιάτη, ανάμεσα τους 109 γυναίκες και κορίτσια και κάηκαν περίπου 300 σπίτια.
Εξ αιτίας του φόβου ότι οι Γερμανοί θα επέστρεφαν αλλά και της δυσοσμίας από τα καμένα πτώματα που είχαν μείνει άταφα, οι κάτοικοι που κατάφεραν να σωθούν επέστρεψαν αρκετές μέρες αργότερα στο χωριό. Στις 4 Σεπτεμβρίου οι άντρες του Σούμπερτ επέστρεψαν για να ολοκληρώσουν την λεηλασία των σπιτιών που είχαν ξεκινήσει δυο μέρες πριν.