Firenze

Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ ΚΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ…

Του Τάσου Πετρίδη


Συγκλονισμένη δείχνει ολόκληρη η Ελληνική κοινωνία με το αυξανόμενο, όλο και περισσότερο, φαινόμενο του φασισμού και της βίας των τελευταίων ημερών, με αποκορύφωμα το φόνο ενός αθώου νέου παιδιού…
…οι τηλεοράσεις, τα μέσα, τα κοινωνικά δίκτυα, σύσσωμο το πολιτικό σύστημα, τα κοινοβουλευτικά κόμματα, όλοι οι προοδευτικοί και δημοκρατικοί πολίτες, συντάχτηκαν άμεσα «στον αγώνα κατά του φασισμού» που λες και ξαφνικά ανακάλυψαν πως υπάρχει…
Γρήγορα, και για να μην κακοχαραχτηριστούν, έσπευσαν όλοι να πάρουν θέση, να τοποθετηθούν και να κρίνουν…τους «άλλους»…να καταδικάσουν τους εγκληματίες, ως συνήθως…
…εγκληματίες που προφανώς είναι και αυτοί δικά μας παιδιά…γεννημένα μέσα στο ίδιο κοινωνικό περιβάλλον με μας…με όλους…

Ας προσπαθήσουμε, για να μην τρελαθούμε, να δούμε όλο αυτό το θέμα από τη μεριά του ψύχραιμου και νηφάλιου παρατηρητή, χωρίς χαϊδέματα, χωρίς προσκολλήσεις και ταμπέλες, με τη ματιά αυτού που βιώνει καθημερινά στο πετσί του τις αντιφάσεις, τη βαθειά υποκρισία και τα ευτράπελα αυτής της κοινωνίας και ιδιαίτερα του πολιτικού της συστήματος, το οποίο μαζί με τα ισχυρά μέσα «ενημέρωσης» διαμορφώνουν σοβαρά συνειδήσεις και απόψεις πολιτών.

Ας δούμε αρχικά τι είναι αυτό το περίεργο «φρούτο» ο φασισμός, το έγκλημα και η βία που τον συνοδεύουν και το ποια είναι η σχέση όλων μας με αυτόν, όσο το δυνατόν πιο περιεκτικά και ουσιαστικά χωρίς περαιτέρω κουραστικές ίσως αναλύσεις…
Να δούμε τι εννοούμε όταν λέμε φασισμός κι αν όλοι μας καταλαβαίνουμε τα ίδια πράγματα…
Πολύ φοβάμαι πως όχι…

Ο φασισμός θα έλεγα είναι μια κορυφαία κοινωνική ασθένεια…
…είναι η επιβολή, η δύναμη του ισχυρού, η κατάργηση της ατομικής ελευθερίας, είναι η κάθε λογής διαμόρφωση και συμμόρφωση προς το πρότυπο κάποιου πέρα από τη δική μας θέληση…
…δεν είναι σε καμία περίπτωση ζήτημα συγκεκριμένων κοινωνικών και πολιτικών ομάδων…δεν είναι καν ζήτημα που αφορά μονάχα το πολιτικό σύστημα…
…αφορά ολόκληρο το φάσμα της κοινωνίας μας.
Η άγνοια, ο φόβος και οι ανισότητες είναι οι «γονείς» του φασισμού ενώ η βία είναι ο «αδερφός» του,
ο σπόρος της βίας μπορεί να γεννηθεί σε κάθε μας σχέση, με τα πάντα γύρω, την κάθε στιγμή…υπό κατάλληλες συνθήκες… και στο κατάλληλο περιβάλλον…

Ο φασισμός θα υπάρχει όσο ο κάθε άνθρωπος θα τον «βλέπει» μονάχα στους άλλους και ποτέ στο δικό του «καθρέφτη»…
…ο φασισμός θα υπάρχει για όσο η οπτική μας για τον κόσμο θα είναι διαιρεμένη λόγω άγνοιας, όσο ο ελεύθερος χώρος μέσα στα μυαλά μας θα στενεύει και θα λιγοστεύει…

…και σε ρωτάω φίλε, φίλε του προοδευτικού και δημοκρατικού ιδιαίτερα χώρου, αγανακτισμένε φίλε,
Πόσο διαιρεμένη και διαχωριστική είναι η δική σου οπτική και η αντίληψή σου για τον κόσμο και την κοινωνία μας??
Πόσο αληθινούς θεωρείς τους μεταξύ των ανθρώπων διαχωρισμούς??
Πόσο τολμάς να δεις και να κατανοήσεις τη δική σου βία και το δικό σου φασισμό μέσα στις σχέσεις σου…με όσους πιθανά τυχαίνει να διαφωνείς??
Τι θέση έχουν στη δική σου ζωή έννοιες όπως η συμβίωση με το διαφορετικό, η άνευ όρων αποδοχή και η ανεκτικότητα??
Πόσο καθαρή, κρυστάλλινη, ανιδιοτελή και ανεπηρέαστη ματιά μπορείς να έχεις απέναντι σε όλα όσα η ζωή σου φέρνει, απέναντι στα γεγονότα???
Δυστυχώς φίλε μου, πολύ φοβάμαι ότι δεν μπορείς…

Για να έχεις καθαρή και ανεπηρέαστη ματιά χρειάζεται να μην ανήκεις κάπου, να μην ανήκεις πουθενά…για να μπορείς να έχεις τη δυνατότητα να βλέπεις ολόκληρη την εικόνα και όχι τη μισή.

Τολμάς να μην ανήκεις πουθενά?
Τολμάς να έχεις πατρίδα σου τη γη κι αδέρφια σου όλους τους ανθρώπους??
ΟΛΟΥΣ!!!

Αν ανήκεις σε κάποιο συγκεκριμένο ιδεολογικό ή πολιτικό χώρο τότε έχεις μεγάλο και σοβαρό πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις που μιλάω, καθώς η συνείδησή σου είναι «υποχρεωμένη» να βλέπει τη μισή αλήθεια, η δε ηθική σου να είναι επιλεκτική και σύμφωνη με τις προδιαγραφές του χώρου που ανήκεις…
Το μυαλό στενεύει έτσι αδερφέ…κι αυτή η διαδικασία δεν γίνεται και τόσο αντιληπτή… συμβαίνει αργά αργά και μηχανικά.. μέχρι που γίνεται συνήθεια, μέχρι που γίνεται το «φυσιολογικό»…
…κι όταν το μυαλό στενεύει…οι σπόροι του φασισμού αρχίζουν ν ανθίζουν…σιγά σιγά…λίγο λίγο και όλο και περισσότερο…

Μας λένε συνέχεια για εγκληματικές οργανώσεις…και πώς να ησυχάσω…
…και σε ρωτάω κι εσένα…
Δεν είναι εγκληματικές οργανώσεις όλες οι κυβερνήσεις εκείνων των ισχυρών κρατών που επιτίθενται σε αδύναμες χώρες για τα προσωπικά τους συμφέροντα, καταστρέφοντας και σκοτώνοντας αθώους πολίτες και παιδιά??
Δεν είναι εγκληματική οργάνωση ο ΟΗΕ και όλοι όσοι ανέχονται και επιτρέπουν να συμβαίνουν τέτοια εγκλήματα σε βάρος αμάχων και αθώων??
Δεν είναι εγκληματική η Ευρωπαϊκή Ένωση που καταδικάζει στη φτώχεια, την ανεργία και τη στέρηση εκατομμύρια πολίτες της??
Δεν είναι εγκληματικές όλες οι κυβερνήσεις στην Ελλάδα, όλο το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα, που αδικούν, καταπιέζουν και οδηγούν στην απόγνωση εκατομμύρια πολίτες??
Δεν είναι εγκληματικές οργανώσεις όλες οι τράπεζες που παραπλανούν και μετά εκβιάζουν στυγνά πολίτες??
Δεν είναι εγκληματικές οργανώσεις οι πολεμικές βιομηχανίες που με τα προϊόντα τους σκορπούν το θάνατο και τη δυστυχία για τα δικά τους κέρδη??
Δεν είναι εγκληματικές οργανώσεις οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες που υπερτιμολογούν τα φάρμακα, που δεν επιτρέπουν τη θεραπεία σοβαρότατων ασθενειών με εναλλακτικές μεθόδους, για να έχουν αυτές τεράστια κέρδη??
Δεν είναι εγκληματικές οργανώσεις οι πολυεθνικές εταιρείες τροφίμων που παρασκευάζουν βλαβερά και επικίνδυνα τρόφιμα σε βάρος του ανυποψίαστου πληθυσμού για λόγους πάλι κέρδους??
Έγκλημα θεωρείται μονάχα το αίμα και ο θάνατος??
Όλα αυτά δεν είναι βία και φασισμός σε βάρος της ανθρωπότητας??
Αυτή η αθλιότητα, αυτή η καθημερινή βία που τη συναντάς παντού δεν σχετίζεται νομίζεις με το φασισμό για τον οποίο μιλάμε??
Τι κάνεις για όλα αυτά αδερφέ??
Ποια είναι η θέση σου απέναντι σε όλα αυτά??
Πόσο, χωρίς να το καταλαβαίνεις ίσως, επιτρέπεις με τις επιλογές σου κάθε μέρα σε αυτή την αθλιότητα να εξακολουθεί να υπάρχει?

Ο φασισμός και η βία είναι φαινόμενα που τα συναντάς μονάχα απέναντι σε ανθρώπους?
Η ομαδική, για παράδειγμα, γενοκτονία ζώων για θρησκευτικούς ή άλλους λόγους παράδοσης δεν είναι καθαρό φαινόμενο φασισμού??
Η ανυπολόγιστη καταστροφή δασών και οικοσυστημάτων, ειδών και αθώων πλασμάτων δεν είναι ανθρώπινος φασισμός??

Μήπως η ηθική μας αδερφέ είναι απολύτως επιλεκτική και πάντα σύμφωνη με το δικό μας παραμύθι??
Τολμάς να πάρεις θέση για όλα αυτά προοδευτικέ φίλε, υπερασπιστή της δημοκρατίας?
Πόσο ελεύθερος νομίζεις ότι είσαι??
Ποια δημοκρατία αλήθεια θέλεις να υπερασπιστείς??
Αν αυτό που εννοείς δημοκρατία περιέχει δικαιοσύνη, ειρήνη, συμβιωτικότητα, ισότητα και ατομικές ελευθερίες τότε…ονειρεύεσαι και δεν τόχεις καταλάβει…τέτοιο πράγμα δεν υπάρχει!!
Η δημοκρατία σου, πέρα από μια δικιά σου δημιουργημένη προβολή, είναι μονάχα το «τυρί» που σου σερβίρουνε για να σε έχουνε συνέχεια μέσα στη «φάκα»…
Η «φάκα» είναι η κατεύθυνση, η χειραγώγηση, το τι θα λες, το τι θα κάνεις, το τι θα πιστεύεις, το τι θα σημαίνουν για σένα οι έννοιες, δημοκρατία, φασισμός…
Η «φάκα» είναι το κατεστημένο matrix μέσα στο οποίο ζεις και δεν τολμάς να αμφισβητήσεις.
Η «φάκα» είναι το γεγονός ότι το μοντέλο που κυβερνά ολόκληρο τον κόσμο μας είναι ο φασισμός των λίγων κι εσύ δεν μπορείς ούτε να το δεις, ούτε να το αμφισβητήσεις στο σύνολό του, στις ρίζες του, γιατί σ έχουν ευνουχίσει…και θεωρείς όλο αυτό…«φυσιολογικό».

Δεν σε κακίζω μ όλο αυτό αδερφέ, δεν σε κρίνω σαν κάτι εξυπνάκηδες, τον ίδιο αέρα αναπνέουμε, δίπλα ζούμε, στην ίδια πάντα γειτονιά, κάτω από τον ίδιο πάντα ουρανό, μέσα σ ένα θαυμαστό διαστημόπλοιο που αιωρείται στο χάος αυτού του σύμπαντος…
…μονάχα που ο κόσμος μας είναι μαθημένος στην υποκρισία και το ψέμα, στην απουσία ευθύνης, της ευθύνης που είναι πραγματική νοημοσύνη…και το ταξίδι μ όλα αυτά γίνεται πολύ κουραστικό και δεν έχει πια καθόλου πλάκα…

…για να δούμε που θα μας βγάλει όλο αυτό…


Πανγαία – Venus Project
t.petridis.vp@gmail.com

Οι αδιάφοροι, του Αντόνιο Γκράμσι

(υπερβολικά επίκαιρο!!!)

«Μισώ τους αδιάφορους. Πιστεύω ότι το να ζεις σημαίνει να εντάσσεσαι κάπου. Όποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι πολίτης και ενταγμένος. Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. Γι’ αυτό μισώ τους αδιάφορους.

Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας. Η αδιαφορία δρα δυνατά πάνω στην ιστορία. Δρα παθητικά, αλλά δρα. Είναι η μοιρολατρία. Είναι αυτό που δεν μπορείς να υπολογίσεις. Είναι αυτό που διαταράσσει τα προγράμματα, που ανατρέπει τα σχέδια που έχουν κατασκευαστεί με τον καλύτερο τρόπο. Είναι η κτηνώδης ύλη που πνίγει την ευφυΐα.

Αυτό που συμβαίνει, το κακό που πέφτει πάνω σε όλους, συμβαίνει γιατί η μάζα των ανθρώπων απαρνείται τη βούλησή της, αφήνει να εκδίδονται νόμοι που μόνο η εξέγερση θα μπορέσει να καταργήσει, αφήνει να ανέβουν στην εξουσία άνθρωποι που μόνο μια ανταρσία θα μπορέσει να ανατρέψει.

Μέσα στη σκόπιμη απουσία και στην αδιαφορία λίγα χέρια, που δεν επιτηρούνται από κανέναν έλεγχο, υφαίνουν τον ιστό της συλλογικής ζωής, και η μάζα είναι σε άγνοια, γιατί δεν ανησυχεί. Φαίνεται λοιπόν σαν η μοίρα να συμπαρασύρει τους πάντες και τα πάντα, φαίνεται σαν η ιστορία να μην είναι τίποτε άλλο από ένα τεράστιο φυσικό φαινόμενο, μια έκρηξη ηφαιστείου, ένας σεισμός όπου όλοι είναι θύματα, αυτοί που τον θέλησαν κι αυτοί που δεν τον θέλησαν, αυτοί που γνώριζαν κι αυτοί που δεν γνώριζαν, αυτοί που ήταν δραστήριοι κι αυτοί που αδιαφορούσαν.

Κάποιοι κλαψουρίζουν αξιοθρήνητα, άλλοι βλαστημάνε χυδαία, αλλά κανείς ή λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα κάνει κι εγώ το χρέος μου, αν είχα προσπαθήσει να επιβάλω τη βούλησή μου, θα συνέβαινε αυτό που συνέβη;

Μισώ τους αδιάφορους και γι’ αυτό: γιατί με ενοχλεί το κλαψούρισμά τους, κλαψούρισμα αιωνίων αθώων. Ζητώ να μου δώσει λογαριασμό ο καθένας απ’ αυτούς με ποιον τρόπο έφερε σε πέρας το καθήκον που του έθεσε και του θέτει καθημερινά η ζωή, γι’ αυτό που έκανε και ειδικά γι’ αυτό που δεν έκανε. Και νιώθω ότι μπορώ να είμαι αδυσώπητος, ότι δεν μπορώ να χαλαλίσω τον οίκτο μου, ότι δεν μπορώ να μοιραστώ μαζί τους τα δάκρυά μου.

Είμαι ενταγμένος, ζω, νιώθω ότι στις συνειδήσεις του χώρου μου ήδη πάλλεται η δραστηριότητα της μελλοντικής πόλης, που ο χώρος μου χτίζει. Και μέσα σ’ αυτήν την πόλη η κοινωνική αλυσίδα δεν βαραίνει τους λίγους, μέσα σ’ αυτήν κάθε συμβάν δεν οφείλεται στην τύχη, στη μοίρα, μα είναι ευφυές έργο των πολιτών. Δεν υπάρχει μέσα σ’ αυτήν κανείς που να στέκεται να κοιτάζει από το παράθυρο ενώ οι λίγοι θυσιάζονται, κόβουν τις φλέβες τους. Ζω, είμαι ενταγμένος. Γι’ αυτό μισώ αυτούς που δεν συμμετέχουν, μισώ τους αδιάφορους. 11 Φεβρουαρίου 1917»

 

*Ο Αντόνιο Γκράμσι (Antonio Gramsci, Άλες Σαρδηνίας, 23 Ιανουαρίου 1891 — Ρώμη, 27 Απριλίου 1937)  

Ιταλός συγγραφέας, +πολιτικός επιστήμονας.

Δημοκρατία και εκπαίδευση

Η έννοια της «δημοκρατίας» ως δεσπόζοντος για το σύγχρονο κόσμο συστήματος διακυβέρνησης είναι σχετική με την έννοια της «παιδείας». Θα τολμούσα μάλιστα να συμφωνήσω με όσους θεωρούν αμφίδρομη τη μεταξύ τους σχέση, καθώς η μία ανατροφοδοτεί την άλλη, ενώ και οι δύο τους συνιστούν αναπόσπαστο κομμάτι των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών. 

Η παιδεία καλείται να μορφώσει και να αναπτύξει ολόπλευρα τον άνθρωπο, προκειμένου αυτός να μπορεί να κρίνει με ευθικρισία, νηφαλιότητα και αντικειμενικότητα, να συμμετέχει υπεύθυνα στα κοινά και, ως εκ τούτου, να συμβάλει αποτελεσματικά στην ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Μέσω της εκπαίδευσης τα άτομα θα πρέπει να πάρουν τα απαραίτητα εφόδια, που θα τους βοηθήσουν να γίνουν αργότερα καλοί πολίτες σε μια δημοκρατική κοινωνία, και να αναβαθμίσουν την προσωπικότητά τους, για να μπορέσουν να στηρίξουν τη δημοκρατία δυναμικά και αποτελεσματικά.

Οι μαθητές, έχοντας συναίσθηση του ρόλου τους ως αυριανών πολιτών για την πρόοδο και την ανάπτυξη της κοινωνίας στην οποία ζουν, θα πρέπει να εκπαιδευτούν στις αξίες και τις πρακτικές του δημοκρατικού τρόπου ζωής, ώστε να είναι σε θέση να συνεισφέρουν στη δημοκρατία. Η εκπαίδευση είναι αυτή που θα πρέπει να διαμορφώσει με τέτοιον τρόπο τα άτομα, για να αποκτήσουν τη μέγιστη δυνατή αξία, αφού από αυτά εξαρτάται και η αξία της κοινωνίας που τα ίδια συνθέτουν. 

Η δημοκρατία στην εκπαίδευση προϋποθέτει την ουσιαστική αγωγή του προσώπου, καθώς το κάθε άτομο οφείλει να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο απέναντι στο σύνολο, κάνοντας αυτά που πρέπει και εκπληρώνοντας το καθήκον του απέναντι στον εαυτό του και τους άλλους. Επιπλέον, απαιτεί μιαν αγωγή για την απόκτηση καλών συνηθειών, έντιμης σκέψης και συναίσθησης της ευθύνης, μιαν αγωγή που, στηριζόμενη σε δημοκρατικές αξίες -όπως η ελευθερία, η δικαιοσύνη, η ισότητα και η αλήθεια-, να προετοιμάζει τη συνεργασία στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Συνεχίζοντας, θα επιχειρούσα να ταυτίσω τον εκδημοκρατισμό της εκπαίδευσης με ένα διαρκή αγώνα για την πρόοδο του ανθρώπου και της κοινωνίας, με μιαν αέναη προσπάθεια που, απαιτώντας την παροχή στον καθένα της εκπαίδευσης που του ταιριάζει, ανοίγει την είσοδο της μέσης και ανώτερης εκπαίδευσης σε όλους τους μαθητές, ενώ επιδιώκει συνεχώς την άνοδο του πνευματικού επιπέδου του συνόλου του έθνους. Το σχολείο, εντοπίζοντας τις ιδαιτερότητες τού κάθε μαθητή, θα πρέπει να λειτουργεί λαμβάνοντας υπόψη τις ατομικές διαφορές και το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να είναι διαφορετικός από τους άλλους. Εξάλλου, ο βαθμός της ελευθερίας των μαθητών να αναπτύξουν πρωτοβουλίες σε αυτά που τους ενδιαφέρουν και να διαμορφώνουν τον κοινωνικό τους χώρο, όπως οι ίδιοι επιθυμούν και σύμφωνα με τις επιλογές τους, καθορίζει το βαθμό δημοκρατικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος.

Η δημοκρατικοποίηση, τέλος, της εκπαίδευσης ως βασικό συστατικό κάθε σύγχρονης δημοκρατικής κοινωνίας, σημαίνει, εκτός των άλλων, την προστασία του ατόμου και των ατομικών του ελευθεριών, αλλά και την από μέρους του απόκτηση πλήρους ηθικής και πολιτικής δύναμης. Το δημοκρατικό σχολείο θα πρέπει με τη δημοκρατική του λειτουργία και οργάνωση, την ύπαρξη ενός δημοκρατρικού αναλυτικού προγράμματος, την ίση πρόσβαση στα αγαθά της εκπαίδευσης και την παροχή ίσων ευκαιριών, να συμβάλει στη διαμόρφωση του μελλοντικού δημοκρατικού πολίτη, του πολίτη εκείνου που ακούραστα θα εργάζεται για το κοινό καλό.

Άντρη Σάββα, Φιλόλογος

ΣΗΜΕΡΙΝΗ 13/11/2009 

Παιδεία, Άνθρωπος, Δημοκρατία

Γνώση και Ήθος είναι τα συστατικά της Παιδείας και της Δημοκρατίας...

            Η Παιδεία σημαίνει δύο πράγματα και δύο αρχές, Γνώση και Ήθος. Το ένα, μάλιστα, ενισχύει το άλλο. Διότι η απόκτηση γνώσης σε βάθος απαιτεί κόπο, υπομονή, επιμονή και έρωτα της αλήθειας σε κάθε γνωσιακό επίπεδο ή κατεύθυνση. Δηλαδή, ήθος ανθρώπου ελεύθερου καθ’ όλα και όχι στείρα δουλεία σε θρησκείες, ιδεολογίες και καταναλωτισμούς. Γνώση της φύσης, γνώση της τέχνης και του πολιτισμού, γνώση του ανθρώπου, γνώση του κόσμου.

            Σήμερα, η Ελλάδα αποδομείται ως οικονομία και ως κοινωνία. Υπεύθυνοι γι’ αυτό είμαστε εμείς, οι μεταπράτες της γνώσης, της εξουσίας και της οικονομίας. Εμείς όλοι, επιστήμονες, πολιτικοί, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες και κάθε μορφής ιερατείο που υποτάσσει τα πάντα στο στενά εννοούμενο ατομικό-ιδιωτικό όφελος, ερήμην του κοινού καλού και του κοινού οφέλους. Εμείς όλοι που δεν μπορούμε, δεν αντέχουμε και δεν θέλουμε να υπηρετήσουμε το όλον. Εμείς που έχουμε ξεχάσει να κατανοούμε και να ενδιαφερόμαστε για την ποιότητα σε κάθε επίπεδο, επιστημονικό, κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, καλλιτεχνικό, πνευματικό.

            Η Ελλάδα που γνωρίσαμε καθίσταται παρελθόν, αφού όλοι εμείς, από τους επώνυμους μέχρι τους ανώνυμους κάθε περιοχής, υποκαταστήσαμε την ποιότητα με την ποσότητα. Ενώ η παιδεία που θα έπρεπε να υπηρετούμε ως Έλληνες είναι η παιδεία του όλου ανθρώπου που τον καθιστά εραστή της πόλης και όχι της εξουσίας. Εραστή της μοναδικότητας κάθε ανθρώπου και όχι υποτελή σε κάθε μορφή αγελοποίησης φυλετικής, θρησκευτικής, κομματικής, πολυπολιτισμικής, ή ό,τι άλλο.

            Ήθος και γνώση είναι τα συστατικά της Δημοκρατίας. Η Ελλάδα του σήμερα οδηγείται βήμα προς βήμα σε ένα πρωτόγνωρο και πολυ-επίπεδο χάος, φτωχαίνει και μεταλλάσσεται σε κάτι το τραγικά αστείο, διότι οι Έλληνες ομιλούν μηχανικά και ξύλινα ελληνικά των χιλίων το πολύ λέξεων. Η Δημοκρατία δεν μπορεί να υποστηριχθεί από ανθρώπους με επιφανειακή παιδεία. Η απλή εκπαίδευση χωρίς ουσιαστική εμβάθυνση στα βασικά γνωστικά πεδία των φυσικομαθηματικών ή των ανθρωπιστικών επιστημών αλλά και πραγματική βιωματική μύηση στις τέχνες και την άθληση, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε υποβιβασμό του δημοκρατικού, κοινοτικού και κοινωνικού αισθήματος.

            Η εργαλειακή εκπαίδευση μηχανοποιεί και «ρομποτοποιεί» τον άνθρωπο, φονεύοντας το πνεύμα του. Παράγει ανθρώπους ανίκανους να δημιουργούν για τους άλλους σε υλικό, κοινωνικό και πνευματικό επίπεδο. Παράγει νάνους ανθρώπους, ικανούς να κλέβουν χωρίς αιδώ το δημόσιο χρήμα, να ζουν πολυτελώς αυτοί και οι δικοί των, ερήμην των ανθρώπων που πεινούν, που ζουν εξαθλιωμένοι στο κοινωνικό περιθώριο και που χάνουν κάθε ανθρώπινη αξιοπρέπεια χάριν του απάνθρωπου και τερατόμορφου κερδοσκοπισμού, με όποιο προσωπείο, εθνικιστικό, θρησκευτικό ή παγκοσμιοποιητικό και άσοφα πολυ-πολιτισμικό.

            Η εργαλειακή εκπαίδευση είναι χωρίς πνεύμα και είναι η αιτία για την φθορά του φυσικού περιβάλλοντος και τον υποβιβασμό των λαών, των πόλεων και των κοινωνιών σε εξαθλιωμένη ανθρωπομάζα, ανίκανη να σκεφθεί, να πράξει και να αντιδράσει. Έτσι, καταργούμε την πόλη, τους πολίτες και την Δημοκρατία, σε τοπικό ή παγκόσμιο επίπεδο.

             Η εργαλειακή εκπαίδευση δεν είναι παιδεία αλλά δολοφονία του ανθρώπινου πνεύματος, της δημοκρατίας και της ανθρωπιάς.

          Η εργαλειακή εκπαίδευση οδηγεί στο μηχανικό ζην και υπάρχειν, δηλαδή στον οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και πνευματικό θάνατο.

Γεώργιος Π. Παύλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στην Πολυτεχνική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Διασκευή

Το ‘ακριβώς’ της Δύσης και το ‘περίπου’ της Ανατολής

Συχνά ακούμε ή χρησιμοποιούμε την ρήση ‘Ανήκομεν εις την Δύσιν’. Έγινε ‘κλισέ’ από τότε που την πρωτοξεστόμισε ο παλιός Καραμανλής. Ως χαρακτήρες όμως οι σύγχρονοι Έλληνες εμφανιζόμαστε διχασμένοι: είμαστε Δυτικοί ή Ανατολίτες; Σαν τον Κολοσσό της Ρόδου, ιστορικά πατούμε με το ένα πόδι σε κάθε πλευρά της νοητής γραμμής που χωρίζει τους δυο

κόσμους. Μας διεκδικεί η Δύση (βέβαια από τότε που πρωτοέγραψα το κείμενο ίσως να έχουν αλλάξει τα πράγματα…), την θέλουμε κι εμείς για πολλούς λόγους, που συνδέονται (καλώς ή κακώς) με το άμεσο συμφέρον και την οικονομική επιβίωσή μας. Ωστόσο, δεν μπορούμε να αποβάλουμε τη γονιδιακή, ιστορική και πολιτισμική σχέση μας με την Ανατολή. ‘Δική σου είμαστε φυλή’, της τραγουδούσε πριν μερικά χρόνια ο Μανώλης Μητσιάς, όχι χωρίς λόγο.

Συχνά ως ‘Έλληνας’ θεωρείται το ιδεώδες του κλασικά παιδευμένου και αναθρεμμένου ανθρώπου (όπως τον φαντάζεται η Δύση), σε αντιδιαστολή με τον ‘Ρωμιό’, που βιώνει και εκφράζει τα χαρακτηριστικά της Ανατολής. Ο μακαρίτης Patrick Leigh Fermor στο βιβλίο του ‘Ρούμελη’ απαριθμεί 64 διαφορές του ‘Έλληνα’ από τον ‘Ρωμιό’. Χαρακτηριστική η τελευταία: Οι κίονες του Παρθενώνα από τη μια, οι τρούλοι της Αγια-Σοφιάς από την άλλη. Στις τόσο εύστοχες διαπιστώσεις και αντιδιαστολές του, ας προσθέσω πρόχειρα μερικές ακόμη, παρμένες και από την τρέχουσα επικαιρότητα:

Δύση                                                                   Ανατολή

1 + 1 = 2                                                       «Χίλιοι καλοί χωράνε»

Ισοσκελισμένος προϋπολογισμός               «Πέντε πάνω, πέντε κάτω»

Πλεονάζον προσωπικό (‘εφεδρεία’)            «Κάπου να χωθεί και το παιδί»

Αξιοκρατία                                                   «Δικός μας είναι αυτός»

Τιμές ορισμένες                                           Υποχρεωτικό παζάρεμα

Τιμή + ΦΠΑ                                                 «Με απόδειξη ή χωρίς;»

Στις 5.30 ακριβώς                                        «Πεντέμιση με έξι» (και βάλε…)

Λογική                                                          Συναίσθημα

Νους                                                              Καρδιά

Ένα πρόχειρο πολιτισμικό παράδειγμα αυτής της διαφοράς αποτελεί η μουσική. Η εκλεπτυσμένη αρμονική πολυφωνία της Δύσης και το ανατολίτικο ‘μακάμι’ είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Έτσι, δεν μπορείς να συνταιριάσεις την αρμονία των φωνών σ’ ένα αναγεννησιακό μαδριγάλι αν ‘παίζεις’ αυθαίρετα με το τονικό ύψος και τα διαστήματα των φθόγγων. Αντίθετα, στα μέλη της Ανατολής η ‘έλξη’ των φθόγγων είναι πανταχού παρούσα, και η αναλελυμένη εκτέλεση ενός ‘παπαδικού’ βυζαντινού μέλους είναι περισσότερο υπόθεση φωνητικής ευελιξίας του ψάλτη παρά συνθετικής έμπνευσης του μουσουργού. Πριν από έναν αιώνα ένας θεωρητικός της δυτικής μουσικής υποστήριζε με πάθος ότι δεν υπάρχει μουσικό διάστημα μικρότερο από το ημιτόνιο. Τα συνεχή γλιστρήματα (glissando) της φωνής ενός μουεζίνη, ή ενός καλού ψάλτη, του ήταν αδιανόητα, διότι δεν μπορούσε να τα χωρέσει μέσα στο θεωρητικό του σχήμα. Και πρακτικά, ένας καλός κλασικός τενόρος δύσκολα ακούγεται ευχάριστα ως παραδοσιακός ψάλτης, και αντιστρόφως.

Οι διαφορές Δύσης και Ανατολής δεν είναι μόνο ιστορικές, φυλετικές, πολιτισμικές. Είναι πρωτίστως θεολογικές: άλλο δυτικός και άλλο ανατολικός Χριστιανισμός. Η Δύση ερμηνεύει ορθολογικά ακόμη και τα μυστήρια, όπως τη μετάνοια: πες τόσα ‘Άβε Μαρία’ και τόσα ‘Πάτερ ημών’, και ξεχρέωσες. Η δικανική δυτική αντίληψη (νόμος->παράβαση -> ποινή) είναι τελείως διαφορετική από την Ορθόδοξη ανατολική θεώρηση της αμαρτίας ως ασθένειας (‘ου χρείαν έχουσιν οι ισχύοντες ιατρού…’): «Θέλεις υγιής γενέσθαι;» ρωτάει ο Κύριος τον παράλυτο. Ο άνθρωπος είναι το ‘μέγα τραύμα’ που πρέπει να ιαθεί, όχι να τιμωρηθεί. Ο ασθενής Χριστιανός μπορεί ‘μιά ροπή’ να σωθεί, όπως μας λέει η υμνολογία της Μ. Πέμπτης για τον ληστή στο σταυρό. «Ένι (= υπάρχει) μετάνοια, αββά;», ρωτάει η μετανοημένη αμαρτωλή Ταϊσία τον Αββά Ιωάννη τον Κολοβό (Γεροντικό), και ανέρχεται στον ουρανό την ίδια νύχτα, χωρίς να προλάβει να κάνει καμιά άλλη πράξη μετανοίας.

Με το πνεύμα αυτό μπορούμε να διακρίνουμε τις δυο έννοιες του όρου ‘οικονομία’. Υπό αυστηρή γλωσσική έννοια η ‘νομή’ σημαίνει την διαχείριση του οίκου, άρα απαιτεί ακριβολογία και συνέπεια. Από την άλλη, το ‘κατ’ οικονομίαν’ στην Ορθόδοξη Ανατολή σημαίνει να αφήνουμε περιθώριο για ενέργεια του Θεού που οικονομεί τα πάντα ‘προς το του πλάσματος συμφέρον’. Εδώ η ‘νομή’ περιλαμβάνει και φιλάνθρωπη ανοχή, περιχώρηση, τακτοποίηση του αδελφού, που μπορεί να μην ακολουθεί πάντα αυστηρά καθορισμένους τυπολατρικούς δρόμους. Όπως λένε στο Άγιον Όρος, «ψαλώ τω Θεώ μου όπως μπορώ»: ακόμη και ο αδελφός που είναι μουσικά άσχετος ή παράφωνος αφήνεται να συνεισφέρει στην ψαλμωδία, για να μη χαλάσει η αγάπη. Το Σάββατο έγινε για τον άνθρωπο, όχι ο άνθρωπος για το Σάββατο.

Η δυτική προσέγγιση, με την αναγωγή της λογικής σε υπέρτατη αξία, οδηγεί εύκολα στην απαίτηση για το ‘αλάθητο’ (= όλα μπορούν να προβλεφθούν και να προληφθούν με τη λογική, άρα κάθε σφάλμα έχει υποχρεωτικά και τον ένοχό του). Αντίθετα, στην Ανατολή η έμφαση δίνεται στην ταπείνωση: αναγνωρίζουμε ότι δεν είμαστε τέλειοι, άρα πάντα υπάρχει περιθώριο ανθρωπίνου λάθους, που θα προσπαθήσουμε κατά το δυνατό να μειώσουμε, αλλά και θα το ανεχθούμε στον κάθε ατελή συνάνθρωπο.

Έχουμε όμως συνηθίσει να σκεφτόμαστε δικανικά: όλοι ζητούμε το δίκαιο (που, κατά περίεργο τρόπο, πάντα είναι με το μέρος μας), την τιμωρία του άλλου που (πιστεύουμε ότι) αδίκησε εμάς ή την κοινωνία γενικότερα, την ικανοποίηση του ‘κοινού περί δικαίου αισθήματος’. Έχουμε την πέτρα έτοιμη στα χέρια για να εφαρμόσουμε τον Νόμο απέναντι στον παραβάτη. Από την άλλη, ακούμε από τον ίδιο τον Χριστό ότι πρέπει να συγχωρούμε «έως εβδομηκοντάκις επτά», «οσάκις αν αμάρτη εις σε ο αδελφός σου…». Αυτό είναι ανήκουστο για το δυτικό ‘γράμμα του νόμου’, που θέλει τον παραβάτη να πληρώνει μέχρι και το τελευταίο ευρώ.

Όλα όσα αναφέρθηκαν παραπάνω σαν σκέψεις δεν σημαίνουν ότι αποδεχόμαστε ολοκληρωτικά και ασυζήτητα τη μια πλευρά και απορρίπτουμε κατηγορηματικά την άλλη. Μπορεί οι προτιμήσεις μας (ή τα γονίδιά μας, αν θέλετε) να τείνουν περισσότερο προς την πλευρά της Ανατολής, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν αρετές και στη Δύση. Ούτε σημαίνει ότι όλα όσα—σωστά ή εσφαλμένα—βαφτίζουμε ως ‘ανατολική παράδοση’ είναι όντως έτσι, και είναι πρέποντα. Έτσι π.χ. συχνά οικτείρουμε την τυπολατρία των Δυτικών, και ανεχόμαστε την Ανατολίτικη οχλαγωγία (ιδίως σε εκκλησιαστικούς χώρους) περίπου ως φυσιολογική κατάσταση, ξεχνώντας το «πάντα ευσχημόνως και κατά τάξιν γινέσθω» και το «ουκ έστιν ο Θεός ακαταστασίας, αλλά ειρήνης» του Αποστόλου Παύλου.

Χρειαζόμαστε και τη μια και την άλλη θεώρηση, με μέτρο και στο κατάλληλο μίγμα, κι εδώ είναι απαραίτητη η αρετή της διάκρισης: πού σταματάει η ‘οικονομία’ και αρχίζει η ασυδοσία; Πολύ πρόχειρα, θα πρέπει να είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας και να ενεργούμε φιλάνθρωπα προς τους άλλους. Καλοί οι υπολογισμοί, αλλά να αφήνουμε περιθώριο και για τα έκτακτα συμβάντα, να αποδεχόμαστε να μας χαλούν κάποια σχέδια οι άνθρωποι, αλλά και ο Θεός. Και να βάζουμε στην άκρη τους λεπτομερειακά σχεδιασμένους προϋπολογισμούς προκειμένου να διακονήσουμε τους αδελφούς.

Γιατί τα έγραψα όλα αυτά; Διότι δυστυχώς τις τελευταίες δεκαετίες προσπαθήσαμε, μεταξύ άλλων νεωτερισμών στη χώρα μας, να μπούμε σε δυτικές λέσχες και να παίξουμε δυτικά οικονομικά ‘παίγνια’, με ανατολίτικο όμως τρόπο, με τα γνωστά αποτελέσματα. Από τη μεριά τους, οι Γερμανοί, Ολλανδοί και άλλοι ‘εταίροι’ επιχειρούν να προσεγγίσουν και να ερμηνεύσουν το ‘οριεντάλ’ πολίτευμά μας με καθαρώς δυτικά κριτήρια. Ακόμη κι αν (αφελώς σκεπτόμενοι) δεν τους καταλογίσουμε κανενός είδους δόλο, ερωτούμε: με τι προσόντα;

 Αντώνης Παπαγιάννης Ιατρός πνευμονολόγος / πηγή: Aντίφωνο