Το Σύνδρομο της Υπερπληροφόρησης (κριτήριο αξιολόγησης για την Έκθεση Λυκείου)

Έρευνα που έκανε Βρετανική εταιρεία σε διευθυντικά στελέχη μεγάλων επιχειρήσεων στη Δυτική Ευρώπη, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι απ’ αυτούς υποφέρουν από μια νέα ασθένεια: το σύνδρομο της υπερπληροφόρησης. Πρόκειται για το άγχος, την ένταση και την αβεβαιότητα που δημιουργεί ο καθημερινός κατακλυσμός από πληροφορίες και ειδήσεις που φθάνουν, μ’ όλα τα υπερσύγχρονα μέσα επικοινωνιών, στα γραφεία των επιχειρήσεων.

Η επιτακτική ανάγκη για συνεχή ενημέρωση και αφομοίωση κάθε τι καινούργιου και η δυνατότητα πολλών επιλογών, άρα και δύσκολων αποφάσεων, έχουν ως αποτέλεσμα υπερβολικό άγχος, εξασθενημένη υγεία, έλλειψη αυτοπεποίθησης, βιαστικές αποφάσεις και λανθασμένα συμπεράσματα. Οι νέες τεχνολογίες κάνουν ακόμα πιο γρήγορη, εύκολη και φθηνή την απόκτηση πληροφοριών. Όμως, το δύσκολο είναι το «ξεκαθάρισμα» των πληροφοριών. Στην εποχή που ζούμε, η πρόσβαση στην πληροφορία είναι πολύ εύκολη και πολύ φθηνή, αλλά η διασταύρωση και η επαλήθευση των πληροφοριών που αποκτούμε είναι συχνά αδύνατη.

Η φθηνή πληροφορία δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση γνώση ούτε πολύ περισσότερο σοφία. Εύκολα μετατρέπεται σε άγνοια ή αποβλάκωση. Το ότι η υπερπληροφόρηση οδηγεί στην αποπληροφόρηση ή ακόμα χειρότερα στην παραπληροφόρηση, αποτελεί πλέον κοινή διαπίστωση. Απαιτείται παιδεία, διάθεση και χρόνος για να μπορέσουμε να αναλύσουμε και να κρίνουμε τις πληροφορίες και όχι να τις καταπίνουμε αμάσητες. Στην εποχή μας η πληροφόρηση είναι μόνο θεωρητικά πλούσια, στην ουσία φτωχαίνει, ομογενοποιείται και γίνεται πιο συγκεντρωτική. Υπάρχει ένας καθημερινός βομβαρδισμός από πληροφορίες, οι οποίες είναι συχνά ασύνδετες, ανεξακρίβωτες και κατευθυνόμενες.  Όσο η πληροφόρηση γίνεται πιο φθηνή, δηλαδή πιο ανεξέλεγκτη, τόσο πιο επιτακτική γίνεται η ανάγκη για μια νέα ατομική και συλλογική στάση απέναντι στο πώς διαχειριζόμαστε όσα «πληροφορούμαστε».

Αυτό που ουσιαστικά χρειαζόμαστε για να αντεπεξέλθουμε σ’ αυτό τον καταιγισμό πληροφοριών είναι η βελτίωση της σκέψης, η οποία περιλαμβάνει το στοχασμό. Δηλαδή κριτική στάση απέναντι σε κάθε είδους παραγωγή, όλων των μέσων (κείμενα, άρθρα, βιβλία, οπτικό και ακουστικό υλικό), διύλιση των πληροφοριών, δηλαδή επιλογή εκείνων που “αξίζουν” την επεξεργασία από εκείνες που είναι άχρηστες ή περιττές, εμβάθυνση στο νόημα και τη σημασία των πληροφοριών (συμπεριλαμβανομένης και της προσωπικής σημασίας, δηλαδή του πόσο πραγματικά σημαντική είναι η πληροφορία για το ίδιο το άτομο, για τις ανάγκες και τις επιθυμίες του), συσχέτιση των πληροφοριών με τις γνώσεις που ήδη διαθέτουμε και αξιολόγησή τους βάσει αυτών των γνώσεων, διερεύνηση της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των πληροφοριών αλλά και εμπιστοσύνη στην προσωπική κρίση.

επιλογή-σύνθεση Δ.Ζ.

Α. Να συντάξετε περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 100-120λ. (25)

Β.1. Ποια στοιχεία κάνουν σύμφωνα με το συγγραφέα δύσκολο το «ξεκαθάρισμα» των πληροφοριών; (Να εντοπίσετε από ολόκληρο το κείμενο τρία τουλάχιστο στοιχεία) (6)

Β.2. Να αναπτυχθεί η παρακάτω περίοδος του κειμένου σε μια παράγραφο 150 περ. λέξεων με τη μέθοδο των παραδειγμάτων: «Οι νέες τεχνολογίες κάνουν ακόμα πιο γρήγορη, εύκολη και φθηνή την απόκτηση πληροφοριών» (10)

Β.3. Η πρώτη παράγραφος του κειμένου σε ποιο κειμενικό είδος παραπέμπει; Αιτιολογήστε την απάντησή σας εντοπίζοντας τα στοιχεία που το φανερώνουν; (6)

Β.4. Εντοπίστε στο κείμενο τέσσερις διαρθρωτικές λέξεις και πείτε για την καθεμιά ποια νοηματική σχέση φανερώνει. (4)

Β.5. Δώστε συνώνυμα των υπογραμμισμένων λέξεων του κειμένου:  αβεβαιότητα, επιτακτική, μετατρέπεται, αντεπεξέλθουμε (4)

Β.6. Ποιο είδος σύνταξης επέλεξε ο συγγραφέας στην παρακάτω φράση και γιατί; Να την μετατρέψετε στο αντίθετο είδος σύνταξης. «Οι νέες τεχνολογίες κάνουν ακόμα πιο γρήγορη, εύκολη και φθηνή την απόκτηση πληροφοριών». (4)

Ζαχαρίου Δημήτρης                                                                                              Έκθεση Λυκείου

Παραγωγή λόγου: Ο συγγραφέας του παραπάνω κειμένου επικεντρώνεται στις δυσκολίες που προκαλεί η πληθώρα πληροφοριών. Σε μια ομιλία (500-550 λέξεων) που καλείσαι να εκφωνήσεις σε ημερίδα του Δήμου με θέμα τη χρήση των νέων Τεχνολογιών Πληροφορικής, να αναφερθείς στα οφέλη που παρέχουν τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης και να προτείνεις τρόπους ώστε το σχολείο να προετοιμάσει κατάλληλα τους αυριανούς πολίτες στη σωστή αξιοποίησή τους. (40)

   

μετανάστευση και εθνική συνείδηση (κριτήριο αξιολόγησης για την Έκθεση Λυκείου)

            Παρακολουθώντας τη συζήτηση για τη μετανάστευση στη Βουλή, αλλά και στα Μέσα, σκεπτόμουν ότι οι φοιτητές της Ιστορίας, στο μέλλον, θα έχουν πλούσιο υλικό για να σκιαγραφήσουν ιδεολογίες και πολιτισμικές συμπεριφορές της ελληνικής κοινωνίας στις αρχές του 21ου αιώνα. Φοβάμαι όμως ότι οι μεταγενέστεροι θα ντρέπονται για όσα ακούγονται τώρα. Θαρρείς μάλιστα πως η ελληνική ιστορία έχει μπει σ’ ένα shaker, όπου όροι, φράσεις, ιδέες, γεγονότα, ξεκομμένα από τα συμφραζόμενά τους, χτυπιούνται παράγοντας έναν αφρό από πομφόλυγες που ξεχειλίζει και κατακλύζει τα πάντα και κυρίως τις συνειδήσεις.

            Ας δούμε τα πράγματα ψύχραιμα και με απόσταση. Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο ισόχρονο της Ιστορίας. Η θέση και η φυσιογνωμία λαών, γλωσσικών ομάδων και πολιτισμών, από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα, καθορίστηκε από αλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα, μείξεις και αλληλεπιδράσεις γλωσσών και τρόπων βίου. Μόνο σε απομονωμένες ορεινές κοιλάδες και σε απόμακρα νησιά έβρισκε κανείς, ως πριν από λίγα χρόνια, πληθυσμιακές ομάδες απρόσβλητες από πληθυσμιακές μεταναστεύσεις. Τώρα πουθενά. Βέβαια, κάθε μεταναστευτικό κύμα έχει τη δική του φυσιογνωμία, θέτει τα δικά του προβλήματα και ζητάει καινούργιες απαντήσεις.

            Αλλά θα πρέπει να έχουμε στον νου μας ότι τα προβλήματα αυτά δεν τα θέτουν μόνο οι νεοεισερχόμενοι, αλλά και οι κοινωνίες που τους υποδέχονται. Γιατί η λύση των προβλημάτων σημαίνει πως και τα δύο μέρη αλλάζουν. Προσαρμόζονται αμφότεροι προς νέες καταστάσεις. Η προσαρμογή αυτή, βραχυπρόθεσμα βιώνεται ως απώλεια, αλλά μακροπρόθεσμα ως δημιουργικότητα. Απώλεια και δημιουργικότητα αποτελούν εναλλακτικούς τρόπους που επηρεάζουν την ίδια στιγμή τις στάσεις και τις πολιτικές απέναντι στους μετανάστες.

            Ο λόγος της απώλειας, ως «απώλεια της ελληνικότητας» ή «νόθευση του προσώπου μας», ακούγεται κατά κόρον στην Ελλάδα. Ορισμένοι τη στηρίζουν και θεωρητικά. Η Ελλάδα δεν είναι σαν τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία, μοιάζει περισσότερο με αποκλειστικές εθνικές ταυτότητες, όπως της Ιρλανδίας ή της Πολωνίας. Άρα, οι νέες προσαρμογές θα βιωθούν ως απώλεια. Η άποψη αυτή έχει ως υπόβαθρο την αντίληψη ότι η φυσιογνωμία ενός έθνους, η εθνική ταυτότητα σχηματίζεται άπαξ διά παντός. Μέγα λάθος. Οι ταυτότητες των ανθρώπων ζουν, παράγονται και αλλάζουν μαζί τους. Κρατούν κάποια νήματα από το παρελθόν, αλλάζουν άλλα. Συνυφαίνουν νέα με παλαιά νήματα.

            […] Εάν η εθνική συνείδηση αναπλάθεται συνεχώς, τότε ό,τι λέμε και ό,τι κάνουμε έχει τη δική του συμβολή στον τρόπο που διαμορφώνεται. Επομένως η αντιμετώπιση ενός τόσο σπουδαίου φαινομένου όπως το μεταναστατευτικό, δεν ακυρώνει ούτε επικυρώνει την εθνική συνείδηση. Είναι αυτή η ίδια η αντιμετώπιση, ο τρόπος της, οι λύσεις που δίνει, που διαμορφώνει το «εμείς». Επομένως το τωρινό διακύβευμα δεν είναι αν θα χάσουμε ή αν θα διασώσουμε την εθνική ταυτότητα, αλλά τι είδους ταυτότητα θα έχουμε. Θα είμαστε ένας λαός ξενόφοβος, μισαλλόδοξος και με εσωτερικά αδιάβατα σύνορα ή μια κοινωνία δημοκρατική, δημιουργική και κινητική; Το περιεχόμενο της εθνική ταυτότητας θα είναι η απώλεια ή η δημιουργική σύνθεση;

Ο κ. Αντώνης Λιάκος είναι καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΤΟ ΒΗΜΑ 14/02/2010

 

Θέματα:

1. Να δοθεί περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 100-120 λ. (25)

2. Με Θεματική Περίοδο τη φράση του κειμένου: «Οι ταυτότητες των ανθρώπων ζουν, παράγονται και αλλάζουν μαζί τους» να αναπτύξετε μία παράγραφο 100-120 λέξεων με αιτιολόγηση. (10)

3. Το παραπάνω κείμενο αποτελεί επιφυλλίδα. Εντοπίστε τις διαφορές του από ένα άρθρο με αναφορές στο κείμενο. (8)

4. Με ποια/ποιες μέθοδο/ους αναπτύσσεται η τρίτη παράγραφος του κειμένου (Αλλά θα πρέπει να… απέναντι στους μετανάστες); Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (7)

5. α) Να δώσετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου: σκιαγραφήσουν,  ισόχρονο, αλλεπάλληλα, υπόβαθρο, αναπλάθεται. (5)

     β) Να δώσετε αντώνυμα των λέξεων του κειμένου με έντονα γράμματα:  ντρέπονται, ξεκομμένα, βραχυπρόθεσμα, απώλεια, σπουδαίου. (5)

επιμέλεια Ζαχαρίου Δημήτης, Φιλόλογος

Παραγωγή λόγου:

Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στον τοπικό Τύπο να αναπτύξετε τα αίτια της μετανάστευσης και να αναφερθείτε στη συλλογική ευθύνη της τοπικής κοινωνίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που ανακύπτουν από την είσοδό τους στη χώρα μας. (500-600 λ.) (40)